کارنامه اخلاق فناوري اطلاعات (اخفا) 

🔺🔻 کارنامه اخلاق فناوري اطلاعات (اخفا)

به رغم احساس نياز جدي به تحقيق و پژوهش در زمينه اخلاق فناوري اطلاعات و لزوم انتشار آثار به زبان فارسي در اين زمينه، و به رغم تلاش هاي خوبي که در سال هاي اخير در اين عرصه آغاز شده است، هنوز هم علاقه مندان به تحقيق و تامل در اين شاخه از اخلاق کاربردي، با کمبود جدي منابع فارسي مواجه اند.

✅ نگارنده که طي سال هاي خير اخفا را به عنوان يک کلان پروژه مطالعاتي براي خود انتخاب کرده، براي اين که به سهم خود کمکي هرچند ناچيز در اين زمينه کرده باشد، در چند قسمت، فهرستي از آثار خود را که درباره اخفا به صورت مکتوب يا در فضاي مجازي منتشر شده را به محضر علاقه مندان تقديم مي کند.

✅ آثار مفصل تر نويسنده در باب اخلاق فناوري اطلاعات در چندين جلد در حال تدوين و تکميل است که اميد است به مرور زمان امکان انتشار و تقديم آنها به محضر ارباب معرفت فراهم شود.

🔻 کتاب:

ماخذشناسی اخلاق فناوری اطلاعات، قم: انتشارات دانشگاه قم و شوراي عالي اطلاع رساني، چاپ اول، 1392، 312ص.

اين کتاب عمده ترين کتاب ها، مقالات و پايان نامه هايي که توسط نويسندگان مختلف به فارسي درباره اخفا تاليف يا ترجمه شده را معرفي مي کند. منابع جديدتر نيز در حال جمع آوري است

شما نيز اگر منبعي در اين زمينه مي شناسيد لطف کرده و اطلاع دهيد تا کار هرچه کامل تر شود.

🔻 رساله:

فيلترينگ و اخلاق: اصول اخلاقي پالايش محتوا در فضاي سايبر، رساله دکتري، دانشگاه قم، 1396.

🔻مقالات:

▪️ «بایسته های اخلاقی فیلترینگ و پالایش محتوا در فضای مجازی»، مجله علمی پژوهشی اخلاق وحياني، ش12، بهار – تابستان 1396، ص 145 - 170.

▪️ «فیلترینگ و دشواره تزاحم وظایف اخلاقی»، مجله علمی پژوهشی پژوهش نامه اخلاق، س 10، ش 37، پاييز 1396، ص 7 – 22.

▪️ «ضعف سواد خانواده در استفاده از فضای مجازی و پیامدهای اخلاقی آن»، مجله علمی ترویجی «اخلاق»، دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، س 7، ش 28 (50)، زمستان 1396، ص 11 - 36.

▪️ «تدوین نظام اخلاقی اسلام درباره فضای مجازی: ضرورت ها و بایسته ها»، فلسفه در مواجهه با فضای مجازی: مجموعه مقالات منتخب بیست و یکمين همایش حکیم ملاصدرا، تهران، سي و يکم اردیبهشت ماه 1396، تهران: بنياد حکمت اسلامي صدرا، چاپ اول، 1397، ص 167 – 198.

▪️ «پیامدهای اخلاقی و تربیتی شکاف دیجیتالی بین نسلی: گفت وگو بامجله تربیت تبلیغی»، تربيت تبليغي، س1، ش2، (تابستان 1392)، ص 155 - 183.

▪️ «حوزه و حضور اخلاقي بر منبر مشبک: ضرورت ها و بايسته هاي اخلاقي حضور طلاب در شبکه هاي اجتماعي» (30 صفحه) (ارائه شده در همايش و منتشر شده در لوح فشرده مجموعه مقالات دومين همايش ساليانه اخلاق، حوزه علميه اصفهان)(9 ارديبهشت 1395)

▪️ « فيلترينگ و اخلاق:‌ نگاهي به ابعاد اخلاقي پالايش محتوا در فضاي سايبر(گفت و گو با مجله «حریم امام»، حريم امام، س3، ش 105، پنجشنبه 24 بهمن 1392)، ص 8 – 10.

▪️ ترجمه مقاله «اخلاق فناوری اطلاعات از منظر اسلام»، نویسنده: سلام عبدالله، (روزنامه همشهری، س 18، ش 5100، چهارشنبه 1 ارديبهشت 1389)، ص10.

▪️ «بايدها و نبايدهاي حضور حوزه و حوزيان در فضاي مجازي: گفت و گو با مجله حريم امام»، ش236، (مهر 1395 )

▪️ «سعي نابرده و اميد عطا: نقد کتاب اخلاق و فناوري، نوشته محمد خاقاني اصفهاني»، فصلنامه نقد کتاب اخلاق، علوم تربيتي و روان شناسي، س2، ش5، (بهار 1395)، ص53 – 66.

▪️ «تحقيق و تدريس اخلاق فناوري اطلاعات‌: ضرورت ها و بايسته‌ها، در گفت و گو با حسينعلي رحمتي »، ويژه نامه نشست علمي «اخلاق در فضاي مجازي»، به همت پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، (دي ماه 1394).

🔻 مقالات کوتاه، منتشر شده در سایت، وبلاگ و کانال تلگرامی نویسنده

1) « آیا کبوتران «صفر و یک» مقصراند؟(بحثی در اخلاق فناوری اطلاعات)»(مهر 1391)

2) « ما واين موجودات زبان نفهم!: بحثي در اخلاق ربات ها و ماشين هاي هوشمند »(اسنفد 1391)

3) « راهکارهایی برای اخلاقی تر شدن فضای مجازی »(6 آبان 1392)

4) « فناوري، الان؛ اخلاق؟، شايد وقتي ديگر!: بحثی درخوش اشتهايي فناورانه و دلزدگي اخلاقي»(19 خرداد 1392)

5) « فيلترينگ و اخلاق:‌ نگاهي به ابعاد اخلاقي پالايش محتوا در فضاي سايبر» (1 اسفند 1392)

6) « موانع و چالش های اخلاقی شدن فضای سایبر» (22 مهر 1392)

7) « نه ترس، نه بي خيالي: ما و انقلاب موبايلي آقاي اشميت »(17 بهمن 1392)

8) « والدین و «بلوغ دیجیتالی» فرزندان: بحثی در شکاف دیجیتالی بين - نسلي »(28 خرداد 1392)

9) «اخلاق در سپهر سايبر:‌ اخلاق پژوهش در عرصه جهاني اينترنت»، ترجمه مقاله اي از ايون ويرن. ( با پژوهش ،س 1 ،ش 4، پاييز 1385، ص 3 ـ 22)

10) «گلس» و مسئله اخلاق: نگاهی به گجت جدید گوگل» (29 ارديبهشت 1392)

11) «پليس فدا» و اخلاق در شبکه هاي اجتماعي (12 بهمن 1394)

12) «من از اوناش نيستم !»: نقش غرور و غفلت در افزايش قربانيان شبکه هاي اجتماعي (6 اسفند 1394)

13) از «فاوا» تا «اخفا»؛ گامي که به ضرورت بايد پيمود (14 دي 1394)

14) فقط خواهر ما خواهر ماست؟!: آسيب شناسي اخلاقي تحقير زنان در شبکه هاي اجتماعي (29 بهمن 1394)

15) کليک نکنيد، اين يک بمب است! سخني با منتشرکنندگان محتواي غيراخلاقي در شبکه هاي اجتماعي (1 بهمن 1394)

16) آيا انتشار تصاوير کودکان در شبکه هاي اجتماعي کاري غيراخلاقي است؟ (7 دی 1395)

17) آيا شبکه هاي اجتماعي اخلاق جديدي ايجاد کرده است؟ (3 مهر 1395)

18) آيا فيلترينگ تحقيراخلاقي مخاطبان است؟ (13 دی 1395)

19) بي اخلاقي افتخار ندارد، لطفا از آن عکس نگيريد: نگاهي به عکس هاي سلفي از منظر اخلاقي (30 دی 1395)

20) پلاسکو؛ آينه رفتارشناسي اخلاقي ما در فضاي مجازي (6 بهمن 1395)

21) چه خوب فريب مي خوريم، ما ساده لوحان فضاي مجازي : نگاهي اخلاقي به ساده لوحی و زودباوری در شبکه هاي اجتماعی (22 دی 1395)

22) درباب يکي از شيرين کاري هاي (غير)اخلاقي ما در شبکه هاي اجتماعي: به بهانه انتشار ويديوي دانش آموز مشهور این روزهای فضای مجازی (27 آذر 1395)

23) شبکه هاي اجتماعي و دو راهه «نيت خوب و استفاده بد» (27 مهر 1395)

24) شبکه هاي اجتماعي و معضل «انباشت آگاهي هاي بي حاصل» (26 مهر 1395)

25) عوامل و پیامدهای فاصله بین والدین و فرزندان درباره فضای مجازی (آبان 1395)

26) ما و اين بچه زرنگ هاي شبکه هاي اجتماعي : بررسي اخلاقي عکس هاي پروفايل در شبکه هاي اجتماعي (16 دی 1395)

27) اخلاقِ جذب فالوئر و ممبر در فضاي مجازي (28 دی 1396)

28) چگونه شهروندان خود را براي دنياي بدون فيلترينگ آماده کنيم؟ (7 بهمن 1396)

29) حضور طلاب در فضای مجازی؛ آری ولی چگونه؟ (17 بهمن 1396)

30) راهکارهايي جهت بهبود وضعيت پژوهش هاي مربوط به اخفا (اخلاق فناوري اطلاعات) در ايران (1396)

31) شهرت های بادآورده فضای مجازی، و آن روی سکه ای که نمی‌خواهیم ببینیم (6 آبان 1396)

32) فرزندانمان را با «نهنگ های آبی» فضای مجازی تنها نگذاریم (30 مهر 1396)

33) فیلترینگ و مسئله تعارض اخلاقي (27 دي 1396)

34) فيلترينگ و هزار نکته باريکتر ز مو (11 فروردين 1397)

35) نقش کاربران فضای مجازی در فیلترینگ(15 فروردين 1397)

36) اعتمادسازي؛ حلقه مفقوده فيلترينگ (17 فروردين 1397)

37) در عصر سيطره فضاي مجازي، آيا والدين مي توانند يک لقمه محتواي حلال سر سفره فرزندان شان ببرند؟ (30 فروردين 1397)

38) آينده پژوهي اخلاق فناوري اطلاعات (اخفا)؛ ضرورت امروز، نياز فردا (6 ارديبهشت 1397)

39) وقتی زندگی تان شیرین است به زخم دیگران نمک نپاشید، لطفا (19 ارديبهشت 1397)

40) فضاي مجازي و به چالش کشيدن اخلاق سنتي (30 ارديبهشت 1397)

41) نيامده اي که بايد آمده اش بدانيم: آینده پژوهی اخلاقی فضای مجازی (4 خرداد 1397)   

42) آيا ربات ها هم در آفرينش ز يک گوهر اند؟، (1 تیر 1397)

43) آيا بلاک چين فقط براي دور زدن فيلترينگ است؟، (14 تیر 1397)

44) آیا در «کف شير نرِّ خونخواره» ایم؟: ما و فناوری های آینده (6 مرداد 1397)

45) حاکمانِ زيست – جهان فردای فاوا چه کسانی هستند؟ (10 مرداد 1397)

46) چند سوال درباره فضای مجازی و مسئله اخلاق: گزارش یک گفت و گوی علمی (15 - 16 مرداد 1397)

47) مومو از بچه‌های ما چه میخواهد؟: نگاهی به چالش جديد فضاي مجازي (21 مرداد 1397)

48) نزاع خیر و شر اخلاقي در فناوري هاي آينده به کجا می‌رسد؟ (4 شهریور 1397)

49) فناوري هاي آينده چگونه در خدمت اخلاق هستند؟ (16 شهریور 1397)

50) فضای مجازی و معضل درس خوانده های بی سواد (1 آبان 1397)

51) بلعيدن لحظه لحظهء داده ها یا داستانِ حرف مفت و گوش مفت(9 آبان 1397)

52) چرا ناگفته هاي اين مجزي تازه وارد را بايد جدي گرفت؟: بحثي در اخلاق ماشين هاي هوشمند (27 آبان 1397)

53) يک تصوير، چند ايده اخلاقي (5 آذر 1397)

54) نتايج يک مباحثه علمي اخفاپژوهانه (10 آذر 1397)

55) دوست عزيز طلبه! از ما قبيح تر است: بحثي در مراعات اخلاق پژوهش از سوي طلاب (13 آذر 1397)

56) چیست یاران طریقت بعد ازین تدبیر ما؟: پاسخ به سوالي درباره مراعات اخلاق پژوهش از سوي طلاب (25 آذر 1397)

✅ در این قسمت فایل های تصویری مربوط به اخلاق فناوری اطلاعات (اخفا) معرفی می‌شود. براي دسترسي به آنها مي توانيد به سايت آپارات در آدرس زیر مراجعه فرماييد. مدت هر برنامه حدود 15 دقیقه است.

https://www.aparat.com/harahmati

قسمت اول : چرا باید شبکه های اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد؟

قسمت دوم: آیا شبکه های اجتماعی می‌تواند موضوع بررسی های اخلاقی قرار گیرد؟

قسمت سوم: شرایط دفاع اخلاقی از شبکه های اجتماعی چیست؟

قسمت چهارم: برای بررسی اخلاقی شبکه های اجتماعی چه فرایندی را باید طی کرد؟

قسمت پنجم: علل گرایش روزافزون به شبکه های اجتماعی چیست؟

قسمت ششم: چگونه از شبکه های اجتماعی برای رشد اخلاقی جامعه استفاده کنیم؟

قسمت هفتم: در شبکه های اجتماعی چه نوع ناهنجاری های اخلاقی امکان وقوع دارد؟

🔻   در این قسمت درسگفتارهای صوتی خود درباره اخلاق فناوری اطلاعات (اخفا ) معرفی می‌شود.

براي دسترسي به این درسگفتارها مي توانيد به سايت (http://harahmati.ir/ITethicslectures) يا کانال   بنده (@harahmati)   مراجعه فرماييد.

مدت زمان هر فایل حدود نیم ساعت و حجم آن حدود 7 مگ است. اعداد سمت راست، شماره جلسات است.

1. درهم تنیدگی فاوا (ICT) با زندگی انسان امروز؛ - چرایی شکل گیری اخفا (اخلاق فناوری اطلاعات)؛ جایگاه اخفا در جغرافیای مباحث اخلاقی؛ نکات لازم برای بررسی اخلاقی فاوا (بهمن 1395)

2. تعریف اخلاق فناوری اطلاعات؛ -در حوزه اخفا چه سنخ پژوهشهایی امکان پذیر است؟ ؛ - آیا فناوری اطلاعات اخلاقیات جدیدی به وجود آورده است؟

3. نقاط عطف شکل گیری ،،اخلاق فناوری اطلاعات،، در غرب.

4. آیا از آموزه های دینی میتوان برای اخلاق فناوری اطلاعات استفاده کرد ؟

5. چرا به تدوین ،،نظام اخلاق فناوری اطلاعات از دیدگاه اسلام،، نیازمندیم؟       .

6. موضوع یابی و ایده سازی اخلاقی برای پژوهش های اخفا.

7. نقد اخلاقی فضای مجازی به چه معناست؟

8. فاوا در خدمت اخفا : خدمات متقابل اخلاق و فضای مجازی.

9. ضرورت اولویت سنجی در پژوهش های اخلاق فناوری اطلاعات.

10. بررسی اخلاقی کسب «علم غیرنافع» در فضای مجازی.

11. بررسی اخلاقی «ناشناس بودن» در فضای مجازی

12 – 13. بررسی اخلاقی تحقیر و تمسخر زنان و زنانگی در فضای مجازی(1 - 2)

14. بررسی اخلاقی معیارهای درست انگاری و حق پنداری محتوا در فضای مجازی

15 – 16. فریبکاری در فضای مجازی(1 - 2)

17 – 20. کودکان ونوجوانان؛ مظلوم ترین قربانیان نقض اخلاق در فضای مجازی (1 - 4)

21 – 23. اخلاق اشتهار در فضای مجازی (1- 3)

24 – 26. تنبلی و راحت طلبی ما در فضای مجازی(1 - 3)

27. خطر کانالیزه شدن دانش، منش و کنش ما در فضای مجازی (21 مرداد 1396)

28. خطرات توهم خودمختار پنداری و فاعل مطلق دانستن خود در فضای مجازی (28 مرداد 1396)

29. بررسی اخلاقی تحقیر فرهنگ ملی، دینی و اخلاقیات ایرانیان در فضای مجازی (4 شهریور 1396)

30. نقش آموزش در اخلاقی شدن فضای مجازی (26 آذر 1394؛ انتشار: 11 شهریور 1396)

31. آسیب شناسی پژوهش های اخلاقی درباب اخفا (18 اسفند 139؛ انتشار: 18 شهریور 1396)

32 – 34. بررسی اخلاقی آژانس های مسافرتی مبتنی بر اینترنت (8 آبان 1396)

35 – 37. اخلاق کامنت گذاری در فضای مجازی (15، 22 و 29 آبان 1396)

38. قاعده نویسی و کدنگاری در اخلاق کاربردی اسلامی؛ بررسی موردی اخفا (6 آذر 1396)

39 – 42. عوامل و پیامدهای شکاف دیجیتالی بین اساتید و دانشجویان دروس معارف اسلامی (24 تیر و 4 مرداد 1397)

پایان

حسينعلي رحمتي

17 دی 1397