🟢 اقسام پنجگانه چالش ها و سوالات اخلاقی درباره فضای مجازی

🟢 اقسام پنجگانه چالش ها و سوالات اخلاقی درباره فضای مجازی

گزارش یک نشست علمی

🔸نشست علمی «مهارت‌های پاسخگویی به شبهات اخلاقی نوجوانان» با ارائه دکتر حسینعلی رحمتی عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث و با همکاری مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برای محققان این مرکز روز پنج شنبه، در تاریخ ۲۶ مهرماه ۱۴۰۳ برگزار شد.
🔸 هدف این نشست آشنایی با برخی از اقسام سوالات و شبهات اخلاقی مربوط به فضای مجازی، ‌جهت پاسخگویی مفید و موثر به آنها بود. دکتر رحمتی با اشاره به این که لازمه آشنایی باچالش ها شناخت اقسام آنهاست، خاطرنشان کرد استخراج و استقصای جامع تر سوالات،‌ تربیت متخصص برای هر قسم، و آمادگی بیشتر برای پاسخگویی به آنها از جمله فواید دسته بندی چالش ها و سوالات اخلاقی مربوط به فضای مجازی است.   
🔸ایشان گفت براساس یک حصر استقرایی می‌توان این چالش ها را به پنج قسم تقسیم کرد: چالش اقناع، ‌چالش احترام،‌ چالش اعتقاد،‌ چالش ارتباط،‌ چالش اعتماد. در مورد هریک از این چالش ها لازم است که موضوعاتی چون علل شکل گیری چالش، پیامدهای این چالش، راهکارها، و وظایف مرتبطان با آنها مشخص شود.

🔻چالش اقناع عبارت است از ناتوانی نسل بزرگترها و کوچکترها(به ویژه والدین و فرزندان) برای قانع کردن یکدیگر درباره رفتارهای درست یا نادرست در فضای مجازی.
🔻 چالش احترام یعنی عدم مراعات حدود اخلاقی و حرمت ها در فضای مجازی، که مواردی چون بی احترامی به والدین، دیگر کاربران، جنسیت زنان مقدسات دینی، و بی احترامی به کشور و ملیت را در بر می‌گیرد، و پیامدهایی چون آزردن والدین، ‌تشدید کینه و نفرت در جامعه، ‌افزایش خشونت‌های کلامی و فیزیکی، آسیب دیدن کشور در برابر تهاجم بیگانگان را در پی دارد.
🔻چالش اعتقاد ناظر به سوالات،‌دغدغه ها و شبهات اخلاقی مربوط به دین، ‌باورهای دینی، ‌متون دینی، ‌دین داران، حکومت دینی،‌ نهادهای مبلغ دین هستند. این موارد را به عنوان نمونه ای از شبهات مربوط به این قسمت معرفی کرد: نسبت فناوری و ارزش از نظر اسلام،‌ آیا آموزه های اخلاقی اسلام برای دنیای فناوری و فجازی و هوش مصنوعی کاربرد دارد؟، آیا با وجود آموزه های اخلاقی فارغ از دین،‌ یا با وجود عقل بشری نیازی به اخلاق دینی برای فجازی است؟ آیا ربات ها می‌توانندبه مثابه مشاوران و الگوهای اخلاقی جدید‌ می‌توانند عمل کنند؟ آیا منابع اخلاقی دین می‌تواند توسط هوش مصنوعی تولید شود؟.
🔻چالش ارتباط را می‌توان این گونه تعریف کرد: تاثیر منفی فضای مجازی بر شکل گیری ارتباط اخلاقی و درست بین یک کاربر با دیگران. این ارتباط بر چند قسم است: ارتباط انسان با خودش، با خدا،‌ با محیط زیست و با انسان های دیگر.
🔻وی چالش اعتماد را به معنای اعتماد نا به جا به دیگران، به ویژه افراد ناشناس، در فضای مجازی تعریف کرد و گفت تهدیدها و پیامدهای این گونه چالش برای نوجوانان و جوانان از بقیه بیشتر است.

🌀در پایان این نشست تاکید شد کسانی که در صدد پاسخگویی به چالش ها و سوالات اخلاقی مربوط به فضای مجازی هستند بایستی یک فرایند چهار مرحله ای را طی کنند: شناخت عوامل و زمینه های شکل گیری این چالش ها، شناخت پیامدها و تاثیرات آنها، شناخت راهکارهای حل آنها، و بالاخره ‌انتقال این راهکارها به جامعه هدف با روش های مناسب و جذاب. ایشان به محققان متصدی پاسخگویی به سوالات اخلاقی مربوط به فضای مجازی گفت بایستی چالش شناسی ناظر به این عرصه را به عنوان یک فرایند مداوم و توقف ناپذیر مورد توجه قرار دهند، نه یک وضعیت موقت و مقطعی.
✍🏼گزارش: ناهید مُلَمّعی خوزانی