💢 نیورالینک: پیوند مغز با کامپیوتر آری، با اخلاق چطور؟

✍️ حسینعلی رحمتی

🔻الف)
نیورالینک Neuralink نوعی ادغام هوش مصنوعی و هوش انسان است که از طریق تراشه‌های ارتباط مغز و کامپیوتر انجام می‌شود، به این صورت که نخ ها یا ایمپلنت های عصبی بسیار نازکی در مغز انسان کاشته می‌شود و از طریق آنها اطلاعات عصبی به فرامینی ترجمه می‌شود که توسط نرم افزارها و سخت افزارهای بیرون از مغز (از قبیل کامپیوتر) قابل فهم باشد. ایلان ماسک از سال 2016 با تاسیس شرکتی با همین نام در این زمینه فعالیت خود را آغاز کرد؛ هرچند شرکت های دیگری هم در این زمینه فعال دارند و حتی از ایلان ماسک جلو زده اند.

🔻ب) نیورالینک و کارکرد دوگانه اخلاقی‌
آنچه تاکنون درباره پروژه نیورالینک منتشر شده نشان می‌دهد این فناوری می‌تواند از نظر اخلاقی کارکردی دوگانه داشته باشد. یعنی می‌تواند با کارهایی چون بهبود بخشیدن به فعالیت افراد معلول، درمان آلزایمر، توان بخشی بدن بعد از آسیب دیدگی، اصلاح حافظه، و بهبود ارتباط بدن با اندام های مصنوعی موجب کاهش درد و رنج انسان ها شود.
اما از سوی دیگر با نگاهی آینده پژوهانه می‌توان پیش بینی کرد این فناوری موجب برخی چالش های اخلاقی شود، که از آن جمله است:

🔘 1. جهت دهی به معرفت اخلاقی انسان: طبق نظریه «رابطه معرفت و فضیلت»، بین علم و عمل اخلاقی ارتباط وجود دارد، و هرگونه دست کاری در دستگاه معرفتی او می‌تواند بر روی رفتار و حتی ارزشداوری اخلاقی اش تاثیر بگذارد. از این رو،‌ همان گونه که جیسون لاو، مدیر ارشد امنیت اطلاعات Crypto هشدار داده، خطر آن وجود دارد که هکرها نحوه دستیابی به فناوری نیورالینک را بیاموزند، و افکار انسان ها را ویرایش و تغییر دهند.(سایت فراهوش، 29 اردیبهشت 1401).

🔘 2. دست کاری در سامانه عواطف و احساسات: عواطف و احساسات ما می‌تواند در انگیزش اخلاقی مان تاثیر داشته باشد. از این رو، این خطر وجود دارد که با کنترل دیگران بر روی سیستم عصبی و مغزی فرد توسط نیورالینک، عواطف و احساسات او به سمت خاصی که مورد نظر آنان است جهت دهی شود.

🔘 3. چالش اختیار: اختیار یکی از مبانی مهم و پیشفرض های اخلاق است. قرار است در فناوری نیورالینک، سیستم های عصبی فرد مدیریت شود تا بهتر بتواند کارهایی چون فکر کردن، شنیدن، دیدن، حس و حرکت کردن را انجام دهد. از این رو این امکان وجود دارد که کسانی که مدیریت این فناوری را در اختیار دارند از طریق مدیریت اعصاب، بر روی رفتارهای اختیاری فرد تاثیر بگذارند و آنها را به سمت و سویی که خود تمایل دارند سوق دهند. البته این که در این صورت آیا اصلا چنین رفتارهایی را می‌توان اختیاری نامید محل بحث است.

🔘 4. نقض حریم خصوصی: پیوند زدن ذهن به کامپیوتر مانند متصل کردن یک کامپیوتر حاوی اطلاعات فراوان به کامپیوتر دیگر است. از این رو امکان آن وجود دارد که دیگران، چه مهندسان فناوری نیورالینک، چه افراد سودجو، از طریق هک کردن ذهن افراد، به اطلاعات شخصی آنها دسترسی پیدا کنند.

🔻ج) نیورالینک و ضرورت مطالبه گری اخلاقی
هرچند فناوری هایی مثل نیورالینک در حال طی کردن گام های آغازین خود است، اما دغدغه مندان اخلاق، و محققان اخلاق فناوری اطلاعات بایستی از هم اکنون اندیشه ورزی و ایده یابی آینده پژوهانه درباره این فناوری و کاوش ابعاد و زوایا و چالش ها و مسائل آن را به طور جدی آغاز کنند. آنان از یک سو باید این موارد را به گوش مدیران و متصدیان این فناوری ها برسانند، و با کارهایی چون تدوین کدهای اخلاقی آنها را یاری رسانند، و از سوی دیگر بایستی توجه به مسائل اخلاقی را به مطالبه ای گسترده در سطح عمومی جامعه تبدیل کنند، تا به موازات کارکردهای مثبت و ارزشمندی که این فناوری دارد، از معضلات اخلاقی آن پیش گیری یا برای حل آنها چاره اندیشی شود.

17 شهریور 1401
@harahmati