🌺 شیعه حسینی، و زیست اخلاقی در فضای مجازی (3)

🔹عزت نفس؛ حصارِ امنِ اخلاق مداری در فضای مجازی

♈️الف)
یکی از موضوعات مهم در بحث اخلاق فضای مجازی، چگونگی تقویت کنترل درونی و صیانت داخلی کاربران در برابر وسوسه ارتکاب رذائل اخلاقی در این فضا است. از این رو برای وادار کردن کاربران به زیست اخلاقی در این فضا، بیش و پیش از نظارت های بیرونی و کارهایی چون فیلترینگ، بایستی در صدد تقویت اهرم هایی برای خودکنترلی و نظارت درونی بود. در سیره و سنت حضرت اباعبدالله(ع) خصیصه ای وجود دارد که می‌تواند به عنوان یکی از این اهرم ها مورد استفاده قرار گیرد. و آن «احساس عزت مندی» و «حفظ کرامت نفس» است. عزت نفس یعنی «حریم، حرمت و احترام» قائل شدن برای خود و ارزشمند دانستن شخصیت خویش. البته این را نباید با غرور و تکبر اشتباه گرفت.

♈️ب)
افزون بر سلوک عملی آن حضرت که نشان دهنده این ویژگی است، ایشان در سخنان خود نیز بارها بر اهمیت و ضرورت حفظ عزت¬ و کرامت¬ در زندگی تاکید کرده است. به عنوان مثال، فرموده: «مرگِ با عزّت بهتر است از زندگی با ذلّت است» (مناقب ابن شهرآشوب، ج۴، ص۶۸)، یا سفارش کرده: «چیزی بر زبان تان جاری نکنید که از ارزش شما بکاهد».(جلاءالعیون،ج 2، ص205).

♈️ج)
احساس عزت¬مندی و صیانت از کرامت انسانی نه تنها یک وظیفه اخلاقی است که عاملی برای اخلاقی زیستن در فضای مجازی هم هست، چون مانع از ارتکاب رفتارهای غیراخلاقی در این فضا می‌شود. به عنوان مثال، کسی که برای شخصیت و وقت و زندگی و سرمایه خود ارزش و احترام قائل باشد، در فضای مجازی:

🔻. 1. برای حضور در فضای مجازی «برنامه ریزی» و «هدف گذاری»، و «اولویت بندی» می‌کند.
🔻 2. «قوه نقادی» را در خود تقویت می‌کند و قبل از پذیرش هر مطلب یا قضاوت درباره دیگران، ابتدا از صحت خبر، اتقان منبع آن، و مستند و مستدل بودنش اطمینان حاصل می‌کند.
🔻 3. قدرتِ «نَه» گفتن را در خود تقویت می‌کند. قبل از پذیرش دعوت دیگران برای عضویت در یک کانال، گروه و صفحه، یا انتشار یک مطلب، ابتدا ابعاد و جوانب و پیامدهای آن را می‌سنجد.
🔻 4. وقت خود را صرف مطالعه مطالب زرد و بی ارزش یا کم فایده نمی‌کند.
🔻 5. عضو گروه ها و کانال هایی نمی‌شود که افراد بی مایه و کم عمق در آن عضویت دارند.
🔻 6. از مشارکت در گفت و گوهای بی فایده ای که به جدل می‌انجامد، یا مشاهده ویدیوها و لایوهایی که چیزی بر دانش او نمی‌افزاید خودداری می‌کند.
🔻 7. از افراط در شوخی (به صورت کلامی، تصویری، یا متنی) که موجب می‌شود از چشم دیگران بیافتد پرهیز می‌کند، و به طور خاص نسبت به شوخی با مقدسات دینی، شخصیت های محترم، و شوخی های جنسیتی و قومی حساسیت بیشتری نشان می‌دهد.
🔻 8. از اظهار نظر درباره موضوعاتی که تخصص و اطلاعات کافی و متقن ندارد، و موجب بی اعتبار شدن او نزد دیگران می‌شود، دوری می‌کند.
🔻 9. برای دیگران هم، مثل خودش، شخصیت و احترام قائل است، و از هرگونه گفتار و رفتار توهین آمیز نسبت به آنها خودداری می‌کند. اگر هم مرتکب خطایی شد، از مخاطب خود عذرخواهی کرده و در صدد جبران بر می‌آید.

👈🏿 10. و بالاخره این که: عزت و احترام خود نزد کاربران فضای مجازی را به عنوان یک «سرمایه»‌ لحاظ می‌کند که با توجه به ساختار این فضا، همواره در معرض آسیب جدی است و بایستی به طور مداوم از آن محافظت کند؛ چرا که می‌داند در این فضا با یک حرکت نادرست، حتی اگر به ظاهر کوچک و در حد یک لایک، ارسال یک ایموجی و استیکر، یا انتشار یک خبر نامطمئن باشد، «هفتاد سال عبادت یک شب به باد میره!» (شعر از: افشین یدالهی).

✍️حسینعلی رحمتی
10 مرداد 1401
@harahmati

طرح بالای این مطالب از سعید نقاشان است