رهنمایانِ راه گم کرده:چرا مواجهه ما با سلبریتی ها ممکن است به تزاحم اخلاقی منجر شود؟

♈️ الف) حضور «سلبریتی»ها امروزه بخشی (جدایی ناپذیر؟) از فضای مجازی شده است. از آن دسته از این افراد که از شهرت خود در راستای #اهداف_اخلاقی استفاده می‌کنند که بگذریم، نوع حضورِ بخش قابل توجهی از آنها تبدیل به یک معضل اخلاقی شده است. این معضل صرفا به خاطر گفتار و رفتار نادرست این افراد نیست؛ بلکه به خاطر «#چگونگی» برخورد با آنها «هم» هست. مواجهه با آنها انسان های اخلاق مدار را بر سر یک تزاحم اخلاقی (Moral Dilemma) قرار می‌دهد. توضیح مطلب این که: این افراد تشنه «دیده شدن» و جلب توجه هستند و شهرتی که از این راه به دست می‌آورند برای شان هم لذت بخش است هم ثروت آفرین. به همین خاطر:

🔻 اولا، برای #دیده_شدنِ بیشتر دست به هر اقدامی می‌زنند؛ از به اشتراک گذاشتن جزیی ترین مسائل زندگی شان، تا خبرسازی های راست و دروغ درباره خودشان و دیگران. «بُتِ عیّاری» هستند که برای دیده شدن هر لحظه به رنگی در می‌آیند.

🔻ثانیا، براثر اقبال دیگران کم کم نوعی #اعتماد_به_نفس_کاذب، احساس «خود همه چیز دان بودن»، و احساس مسوولیت برای «راهنما» و مرشد دیگران شدن به آنها دست می‌دهد. بر همین اساس در عرصه های مختلف ورود می‌کنند بدون این که صلاحیت لازم را کسب کرده باشند. یک روز شاعر می‌شوند، یک روز متخصص اخلاق و تعلیم و تربیت، یک روز حقوق دان، یک روز مبلغ دین، یک روز مصلح اجتماعی، یک روز منتقد سیاسی، یک روز روان شناس و مشاور خانواده، و یک روز فیلم ساز. 

🔻ثالثا، کم کم #توهمِ «خودبرتر بینی» به آنها دست می‌دهد و گمان می‌کنند «همه» آنچه کمتر به مدد تلاش، و بیشتر به خاطر شهرت و ثروت، یا موقعیت جغرافیایی و خانوادگی «امکان» انجام آن را یافته اند «صِرفا» حاصل تلاش و زحمات طاقت فرسا و درایت و ذکاوت شان بوده، و اگر دیگران به چنین جایگاهی نرسیده اند به خاطر «بی دست و پا بودن» و بی عرضه گی خودشان بوده است. این توهم موجب نگاه از بالا به پایین و تحقیرآمیز به دیگران می‌شود. 

♈️ب) با توجه به آنچه گفته شد، مواجهه با این افراد انسان های اخلاق گرا را بر سر یک دو راهی یا #تزاحم_اخلاقی قرار می‌دهد: 1. اگر به آنها بی توجهی کنند، این کار موجب تداوم توهمات آنها، جری تر شدن در تداوم کارهای نادرست، و جذب طرف داران بیشتر می‌شود. و این مطلوب آنان است. 2. اگر به آنها توجه کنند، نقد و بررسی آنها موجب جلب توجه دیگران می‌شود و این همان چیزی است که این دسته از سلبریتی ها از آن استقبال می‌کنند. برخی از آنها نه تنها از انتقاد دیگران پروایی ندارند بلکه گاه برای دیده شدن دست به سخیف ترین کارها می‌زنند

. ♈️ج) چه باید کرد؟ هرچند با توجه به وضعیتی که ترسیم شد به نظر می‌رسد هرگونه مواجهه با این افراد در ظاهر به نفع آنان است، ولی روش دوم در مجموع درست تر است. یعنی همه کسانی که دغدغه زیست اخلاقی شهروند-کاربران در فضای مجازی و فضای فیزیکی را دارند نباید نسبت به گفتار و رفتار این دسته از مشهورانِ فضای مجازی بی تفاوت باشند. «مواجهه انتقادی» نسبت به این افراد یک وظیفه اخلاقی و مسوولیت اجتماعی است و منافع آن برای جامعه (و حتی برای خود این افراد) از مضراتش بیشتر است. 

🔻البته این رویکرد انتقادی باید ناظر به دو گروه باشد: 

1. خود این سلبریتی ها: نقد اینها موجب می‌شود که به اندازه ای که وجدان اخلاقی شان بیدار است نسبت به #اصلاح رفتارهای خود اقدام کنند.

2. کاربران شبکه های اجتماعی: گوشزد کردن مسوولیت اخلاقی این افراد و افزایش سواد رسانه ای آنها موجب می‌شود که در مواجهه با سلبریتی ها رویکردی انتقادی داشته باشند و از کارهایی که موجب تشجیع و ترغیب آنها به کارهای نادرست می‌شود (مانند عضویت در کانال ها و صفحات شان، ارسال مطالب این افراد برای دیگران، و لایک و کامنت گذاری تاییدآمیز ذیل پُست های شان) خودداری کنند.

  ✍️ حسینعلی رحمتی

18 آبان 1400

@harahmati