✳️ صبوحانه: ایده یابی قرآنی برای زیست اخلاقی در فضای مجازی(5)
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَ ما هُمْ بِمُؤْمِنين. يُخادِعُونَ اللَّهَ وَ الَّذينَ آمَنُوا وَ ما يَخْدَعُونَ إِلاَّ أَنْفُسَهُمْ وَ ما يَشْعُرُون. (بقره/8-9)
1. آیه 8 تا 20 درباره کسانی است که ظاهر و باطن شان با هم فرق می‌کند. برخی مفسرین تصریح کرده اند که این آیات درباره انسان های منافق و دورو است (قمی، 1404ق: 1/34). اینها گمان می‌کنند خدا و مردم را فریب داده اند، در حالیکه خود را فریب داده اند ولی نمی‌فهمند.
2. زیست اخلاقی در فضای مجازی هم نیازمند صداقت و پرهیز از نفاق و فریب دیگران است؛ ولی به خاطر شرایط خاصی این فضا، از جمله امکان مخفی کردن هویت واقعی، همواره امکان فریب و خدعه وجود دارد و شخص می‌تواند در مورد باورها ونیات واقعی خود، یا حتی درباره سن و سال، جنسیت، سطح سواد، شغل، و هرچیز دیگر مربوط به خود به راحتی دروغ بگوید. از این جهت، فضا آنچنان غبارآلود است که حتی به تصویر و فیلم هایی که شخص از خود نشان می‌دهد نمی‌شود اعتماد کرد؛ چراکه با آمدن نرم افزارها و فناوری های جدید، مانند فناوری «جعل عمیق» (DeepFake)، به راحتی می‌توان تصاویر جعلی درست کرد و خود را به جای دیگران جا زد. احتمال و محتمل دروغ گویی، فریب، و نفاق در این فضا به اندازه ای زیاد است که بهتر است در مواجهه با ادعاهای هر فرد، در صورتی که شناختی از او نداریم، اصل را بر عدم صداقت بگذاریم. چه ضررهای مالی و آبرویی و حتی جانی که به خاطر عدم توجه به این موضوع، به افراد، به ویژه نوجوانان و جوانان وارد شده است.
3. نکته جالب این که آیه می‌گوید افراد دورو و فریبکار در واقع خود را فریب می‌دهند، اما شعور درک این مطلب را ندارند. این مسئله درباره فجازی هم صدق می‌کند. وقتی که به خاطر رفتار غیراخلاقی برخی افراد، این فضا ناامن و غیرقابل اعتماد شد و رذائل اخلاقی گسترش یافت، طبیعتا خود این افراد و اطرافیان شان هم در معرض فریب دیگران قرار می‌گیرند. وقتی آتشِ بی اخلاقی به جان جامعه مجازی یا حقیقی افتاد، خشک و تر با هم می‌سوزند. بنابراین، یکی از وظایف اخلاق اندیشان فضای مجازی این است که این موضوع را برای کاربران تبیین کنند که نقض اخلاق در این فضا ممکن است در کوتاه مدت برای آنان سودی داشته باشد ولی در درازمدت با سوراخ شدن کشتی، همه سرنشینان، حتی کسانی که آن را سوراخ کرده اند، غرق می‌شوند.
4. برای پرهیز از افتادن کاربران فجازی در دام افراد شیاد و فریبکار، لازم است ارتقای «سواد رسانه ای» کاربران و آموزش شیوه مواجهه با دیگران و معیارهای راستی آزمایی آنان، به طور جدی در دستور کار همه مرتبطان با فضای مجازی قرار گیرد.
.png)
(2).jpg)
05:54:53
07:26:15.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)