فضای مجازی و معضل درس خوانده های بی سواد

🔺 فضای مجازی و معضل درس خوانده های بی سواد

✅ فضاي مجازي به مثابه يک رسانه، هم چون هر رسانه ديگري از يک کارکرد دوگانه برخوردار است. به اين معنا که مي تواند هم در خدمت فضائل اخلاقي باشد هم زمينه ساز ارتکاب رذائل اخلاقي. هم سويه روشني دارد که به کاهش رنج انسان ها، خدمت به آنان و به سازي زندگي فردي و اجتماعي شان کمک مي کند؛ هم، نيمه تاريکي دارد که زمينه ارتکاب براي رذائلي چون نقض مالکيت معنوي ديگران، تجاوز به حريم خصوصي آنها، توزيع محتواي هرزه نگارانه، سوءاستفاده از اعتماد افراد، شايعه پراکني و انتشار مطالب دروغ، و فريب ديگران را فراهم مي کند. پرسش بنياديني که ذهن فيلسوفان اخلاق فناوري اطلاعات را به خود مشغول کرده اين است که چه بايد کرد تا استفاده انساني و اخلاقي از اين فضا افزايش و ميزان سوءاستفاده از آن کاهش يابد. مجموع پژوهش هايي که در اين زمينه انجام شده در واقع تلاش هايي بوده است براي يافتن پاسخ اين سوال.

✅ به باور نگارنده يکي از مهم ترين عوامل استفاده نادرست از فضاي مجازي عبارت است از عدم آشنايي با مهارت هاي زيست اخلاقي در اين فضا و استفاده از آن به عنوان يک رسانه. به نظر مي رسد اگر امروزه بخواهيم براي آموزه هاي ديني که به پيامدهاي جهل و ناداني از يک سو و ضرورت کسب آگاهي و علم از سوي ديگر تاکيد کرده است يک مصداق بارز ذکر کنيم بايد فضاي مجازي را مثال بزنيم. به ويژه که گستره کاربران اين فضا، يعني بیش از 70 میلیون مشترک آنلاين تا پایان خردادماه سال 1397 (به نقل از سايت تي نيوز، یکشنبه 29 مهر 1397)، فراگيري حوزه هاي ورود آن (از زندگي فردي گرفته تا زندگي اجتماعي)، و تنوع سني، شغلي، جنسيتي، قومي، ديني، فکري، فرهنگي و سياسي کاربران آن، موجب شده که هرگونه رفتار غيراخلاقي در اين رسانه، اثراتي به مراتب سهمگين تر از نقض اخلاق در رسانه هاي سنتي (مثلا مطبوعات) داشته باشد.

✅ اگر بپذيريم که عدم آشنايي کاربران فضاي مجازي با شيوه ها و مهارت هاي زيست اخلاقي در فضاي مجازي و استفاده درست از آن يکي از عوامل غيراخلاقي شدن اين فضا است، طبيعي است که راهکار اصلاح آن را آگاهي بخشي و آموزش کاربران و کنشگران مرتبط با اين فضا بدانيم. اين همان چيزي است که امروزه به آن سواد رسانه يا سواد مصرف رسانه گفته مي شود.

حسينعلي رحمتي

1 آبان 1397