✅ ما آدم های ساده ای هستیم که گمان میکنیم سلبریتی ها آدم هایی ساده و نادان اند. به آنها میخندیم که چرا کارهای عجیب و غریب میکنند، چرا حتی غلط های تایپی نوشتههایشان را اصلاح نمیکنند، چرا لحظه به لحظه عکس های زن و شوهری شان را توی چشم هزاران نفر میکنند، چرا رکیک مینویسند، وقیح عمل میکنند، زشت میگویند، تتوهای عجیب و غریب میکنند، هر روز عریان تر و بدن نماتر خود را به نمایش میگذارند، اگر به طور طبیعی به چشم نیامدند سعی میکنند با فیلترهای متنوع برنامه ها، و حتی اگر لازم شد با گریم و جراحی و آرایش و هر کار دیگر خود را «متفاوت» نشان دهند حتی اگر همه خلق خدا آنها را مسخره و مضحکه کنند. ما ساده ایم که عکس و ویدیو و پست های شان را برای یکدیگر ارسال میکنیم و پای لایوهای شان مینشینیم.
✅ سلبریتی ها معمولا بسیار زرنگ تر از این حرف ها هستند. اگر شبانه روز هم آنها را نقد یا حتی تمسخر و تحقیر کنیم نه تنها بدشان نمیآیند که بسیار خوشحال هم هستند. چون همه این کارها موجب میشود که به هدف اصلی شان برسند؛ یعنی «دیده شوند».
✅ «دیده شدن» یکی از مهم ترین واژه های کلیدی برای شناخت مناسبات اخلاقی حاکم بر شبکه های اجتماعی است. هر دیده شدنی لزوما غیراخلاقی نیست، بلکه زمانی قابل سرزنش است که با روش های نادرست و برای اهداف غیراخلاقی باشد.
✅ عطشِ دیده شدن در برخی چهره های مشهور فضای مجازی آیا به معنای آن است که آنها مشکلات روحی و روانی دارند؟ ممکن است این باشد ولی غیر از آن پای بسیاری از چیزهای دیگر هم در میان است. آنها دوست دارند دیده شوند تا:
🔻1. توجه دیگران را به عنوان نشانِ شایستگی، لیاقت، «فضیلت مندی»، و معیارِ «همه چیزدانی» خود جا بزنند. این کار به مرور به آنها یک اعتماد به نفس کاذب میدهد وموجب میشود خود را علامه دهر بدانند و دربارهء عالَم و آدم اظهارنظر کنند.
🔻2. بقیهء دیده «نشدن» ها و نداشته های خود را پشت فالوئرها و ممبرها و لایک ها پنهان کنند. نداشته هایی چون دانش و فضل و تخصص و تجربه و ده ها چیز دیگر که افراد همکار یا هم سن شان با زحمت و زمان فراوان به دست آورده اند و اینها فاقد آنند. وقتی میشود با چند حرف و حرکت خلاف عرف و اخلاق، جمع کثیری از کاربران ساده دل و کنجکاو و غافلِ فضای مجازی را به دنبال خود کشید، و آنان را نردبان ارضای ناداشته های خود کرد، چرا باید زحمت مطالعه و تامل و تلاش و حرف حساب زدن را بر خود تحمیل کرد؟
🔻3. بتوانند بازاریابی و درآمدزایی کنند. شاخ و پلنگ و مشهور شدن در فضای مجازی باعث میشود که سفارش های تبلیغاتی بیشتر، و میزان درآمدها افزایش یابد. بنابراین عجیب نیست که رد پای برخی سلبریتی ها را در کارهای غیرقانونی و غیراخلاقی از قبیل پولشویی دیده میشود.
✅پس چه باید کرد؟
خوشمان بیاید یا نه، عصر شبکه های اجتماعی عصر سربرآوردن بی دردسر کوتوله ها و شهرت بادآوردهء بی مایه ها «هم» هست. یک تلفن همراه میخواهد و یک شارژ اینترنت، و مقداری وقاحت و سماجت و پررویی، تا یک فردِ ناشناس به سرعت برق و باد تبدیل شود به مرشد و راهنما و مراد و مقتدای دختران و پسران ما در فضای مجازی. ممبرهای میلیونی و لایوهای چندصدهزار نفری آنها نشان میدهد که این اسطوره های دروغین عصر جدید در کار خود متاسفانه کم و بیش موفق هم هستند.
✅ما نمیتوانیم آنها را به کلی از فضای حقیقی و مجازی حذف کنیم؛ باید آنها را به عنوان یک «واقعیت» بپذیریم، وضعیت شان را درک کنیم و اگر میتوانیم راه گفت وگو را با آنها بگشاییم با این امید که رفتارشان اصلاح شود.
از آن مهم تر، میتوانیم با پرهیز از انتشار مطالب آنها، آگاه کردن جامعه، بالا بردن سواد رسانه ای خود، و معرفی انسان های شایسته و اسوه های اخلاقی واقعی به فرزندان مان، بازارشان را تا حد ممکن از رونق بیاندازیم، و سفارش قرآنیِ «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْليکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاس»(سوره تحریم/ آیه 6) را آویزه گوش کرده، و خود و اطرافیان مان را از آتش بی اخلاقیِ آنان دور نگاه داریم.
حسینعلی رحمتی
1 خرداد ۱۳۹۹