باور کنيد فقط مي خواهم بدانم خبرش راست است يا نه

باور کنيد فقط مي خواهم بدانم خبرش راست است يا نه

1. عکس و مشخصات بنده خدايي را در شبکه هاي اجتماعي منتشر کرده و ضمن معرفي او، و حتي مشخص کردن محل کارش، گفته: «ظاهرا اين از فاميل هاي فلان متهم اقتصادي است و بعيد نيست که همدست او هم باشد». مي پرسم مطمئني؟ مي گويد: «نه؛ ولي منتشر کردم که ديگران بگويند اين خبر راست است يا دروغ».

2. خبری را در گروه قرار داده با اين ادعا که در مراسم عروسي دختر فلاني چه فسق وفجورهایي که اتفاق نیافتاده است. وقتي ديگران از او درباره ميزان اعتبار خبر مي پرسند مي گويد: «من هم شنيده ام. گفتم اينجا مطرح کنم تا اگر واقعيت ندارد معلوم شود».

✅ یکی از کارهای غیراخلاقی برخی از کاربران شبکه های اجتماعی انجام «رفتارهای معکوس» است؛ یعنی کاری را که باید اول انجام دهند آخر انجام می‌دهند. مثلا اول مطالب و تصاویر و اطلاعاتی که می‌تواند آبرو و حیثیت و موقعیت شغلی و حتی جان و مال دیگران را در معرض آسیب قرار دهد بدون هیچ بررسی در فجازی منتشر می‌کنند و بعد دنبال این هستند که ببینند این مطالب واقعیت دارد یا دروغ و تهمت است.

✅ رفتار این کاربران غیراخلاقی است، چون:

1. چیزی که هنوز اثبات نشده و ممکن است بعدا مشخص شود دروغ بوده را منتشر کرده اند.

2. به دیگران نسبتی داده اند بدون این که امکان پاسخگویی و دفاع را به آنها داده باشند (بر فرض این که اصلا در فضای مجازی امکان چنین دفاعی باشد).

3. موجب هتک حرمت و ریختن آبروی دیگران، یا وارد شدن آسیب و زیان های مادی و معنوی به آنها شده اند.

4. با انتشار اخبار و مطالب غیرمستند، فرایند اطلاع رسانی صحیح و حقیقت طلبی در فجازی را مخدوش کرده اند.

5. با رفتارهای نادرست، بهانه ایجاد محدودیت و فیلترینگ و محروم شدن دیگران از مزایای و کاربردهای اخلاقی شبکه های اجتماعی را ایجاد کرده اند.

✅ چه باید کرد؟

1. پیش از ارسال هر مطلب از خود بپرسیم آیا درست و معتبر است یا نه، بعد ببینیم بر فرض درست بودن آیا به من مربوط است یا نیست، و بر فرض مربوط بودن، آیا به دیگران هم ارتباط دارد و باید مطلع شوند یا نه.

2. توجه کنیم که صرف انتشار گسترده یک مطلب در فضای مجازی، دلیل درست بودن آن نیست. حتی انتشارش در کانال جریان های سیاسی موافق یا مخالف ما، یا در گروه افراد مشهور و درس خوانده، یا سکوت آنها و حتی تایید آنها هم به خودی خود دلیل درست و معتبر بودن یک خبر نیست. مگر این که ادله و شواهد معتبر برای آن ارائه شود.

3. هنگام انتشار مطلب، تا جایی که مقدور است اسامی و تصاویر افراد و هرچه که می‌تواند حریم خصوصی آنها را به خطر اندازد (مانند آدرس و شماره تلفن)‌ را حذف کنیم.

4. با توجه به ساختار نسبتا بی در و پیکر فضای مجازی و انتشار مطالب درست و نادرست فراوان در این فضا، و با توجه به اهمیت حق الناس و دشواری جبران آن، «بهتر است تا اطلاع ثانوی اصل را بر عدم انتشار مطالب مربوط به دیگران بگذاریم»

5. توجه داشته باشیم که خداوند ممکن است از حق خود (حق الله) بگذرد ولی گذشتن از حق مردم (حق الناس) مشروط به گذشت مردم صاحب حق است نه خداوند؛ و این کار در دنیا و آخرت بسیار دشوار است. از همین روست که امام صادق(ع) سفارش کرده اند: «مَن کانَت لِأَخيهِ عندَهُ مَظلَمةٌ في عِرضٍ او مالٍ فَليُحلِّلْها مِنه مِن قبلِ أَن يأتِيَ يَومٌ لَيْسَ هناکَ دينارٌ و لا دِرهَمٌ؛ هر کس به گردن او مظلمه و حقي از حيثيت يا مال برادر ديني خود دارد از او حلاليّت بطلبد پيش از آنکه روزي فرا رسد که ديگر (براي جبران آن) نه درهمی وجود دارد و نه دينار (لئالي‌الأخبار، ج ٥، ص ٢٣٣)».

حسينعلي رحمتي

25 اسفند 1397