1. وقتی تتلو رکیک ترین ناسزاها را به مخاطبان خود میگوید و در عین حال تعداد اعضای صفحه اش یک میلیون بیش از مجموع اعضای صفحات اجتماعی چند نفر از اندیشمندان جامعه است، و بعد از بسته شدن صفحه اش به مجرد راه اندازی صفحه جدید بلافاصله چندین هزار نفر از ما عضو صفحه اش میشویم یعنی به او التماس میکنیم به ما توهین کند.
2. وقتی یک دختربچه بازیگر تازه کار تصاویر اداهای سبکسرانه خود و همسرش را به نمایش میگذارد و ما آن را برای یکدیگر ارسال میکنیم و او را سر زبان ها میاندازیم، یعنی او را تشویق کرده ایم که به ما توهین کند.
3. وقتی یک فرد ناشناخته به طور اتفاقی رو به دوربین میگوید «معتادانمی گیرن» و ما ویدیوی او را دست به دست میکنیم تا در عرض چندروز تعداد اعضای صفحه اش در شبکه های اجتماعی از اعضای کانال شخصیت های علمی و فرهنگی مان بیشتر شود، یعنی زمینه را برای توهین هر از راه رسیده ای به فرهنگ و ادب و هنر سرزمینمان فراهم کرده ایم.
4. وقتی لایو گفت وگوهای غیراخلاقی و حرف های بی ثمر چهره های شناخته شده اینستاگرام چند ده هزار بیننده دارد، ولی لایو چهره های علمی را صد نفر هم نمیبینند یعنی ما به فهم خودمان توهین، و به افراد بی لیاقت احترام گذاشته ایم.
✅ شبکه های اجتماعی میتواند موجب بزرگ نمایی آدم های کوچک شود. لایک کردن و فالو کردن آنها، عضویت در کانال ها و صفحاتشان، ارسال مطالب شان برای دیگران، و کمک به مشهور شدن شان، در واقع توهین به شعور و شخصیت خود ماست. در برابر این کوچک ها، نباید خودمان را تحقیر کنیم. این توهین به کرامت انسانی است که خداوند دروجود ما به ودیعه نهاده است («وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَني آدَم»؛ سوره اسراء/70) و طبق آموزه های دینی کسی که به خود توهین میکند نباید از شرّش در امان بود و به او امید خیر داشت «مَنْ هَانَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ فَلَا تَرْجُ خَيْرَه» (تمیمی آمدی، 1366: 263).
✅ حضور در شبکه های اجتماعی بایستی همراه با «مسوولیت اخلاقی» باشد. و یکی از این مسوولیت ها عدم توهین به شعور خویشتن است. بی توجهی به این امر مهم، ما را به انسان هایی تُهی تبدیل میکند و موجب حاکمیت افراد بی مایه میشود. در برابر پیامدهای زیان بار این افراد نباید دیگران را سرزنش کنیم:
چو تو خود کنی اختر خویش را بد
مدار از فلک چشم نیک اختری را
(ناصر خسرو قبادیانی).
✍️ دکتر حسینعلی رحمتی
16 خرداد 1399