کتاب «نگاهی بنیادین به نسبت اخلاق و فن آوری اطلاعات به قلم سیدمحمدمهدی میرباقری، توسط انتشارات دفتر نشر معارف، وابسته به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، به چاپ رسیده است.

کتاب حاضر شامل یک درآمد و چهار گفتار است. در مقدمه گفته شده که کتاب، متن سه سخنرانی علمی حجت الاسلام سیدمحمدمهدی میرباقری است که در حضور کارشناسان ارشد فن آوری اطلاعات در تاریخ های ۱۳۸۳ /۱۱/۲۷، ۳/۵/ ۱۳۸۴، و ۲۵/ ۹/ ۱۳۸۵ در کنفرانس منطقه ای «اخلاق و فن آوری اطلاعات» مرکز تحقیقات مخابرات ایران، ایراد گردیده است. فصل اول، از پیوند «اخلاق توسعه» و «فن آوری اطلاعات» سخن به میان آمده است، در این فصل عمق «اخلاق» در ساحت «توسعه» جست و جو و بیان می‌شود با تبیین این مطلب که مکتب های مادی با تعریفی که از این مفهوم القا می‌کنند، شبکه جهانی اطلاعات را نیز در همان مسیر به گردش در می‌آورند. به زبان دیگر، ابتدا اخلاق و اخلاقی بودن را به هماهنگی با توسعه و توسعه یافتگی مادی تفسیر می‌کنند، سپس با این معیار، به کنترل فن آوری اطلاعات و ارتباطات می‌پردازند. این فصل شامل مباحثی چون ضرورت و منزلت «اخلاق فن آوری اطلاعات» است که این شاخه زیرمجموعه هایی همچون احساس ناامنی دولت ـ ملت ها از هجمه فنآوری اطلاعات، لزوم تدوین اخلاق فنآوری اطلاعات از نگاه «جهانی سازان» را دربر می‌گیرد. در بخش بعدی این فصل در مورد پیوند «اخلاق» و «فنآوری اطلاعات»، در مقیاس «توسعه» سخن به میان آمده است. این فصل خود موضوعاتی چون حضور مبانی غرب در «اصول ایجاد و ساخت جامعه اطلاعاتی»، و مقید بودن «حق آزادی » به «حق بر توسعه» را شامل می‌شود. قسمتی دیگر از این فصل عنوان «نقش مکتب ها در تبیین اخلاق توسعه فنآوری اطلاعات» نام دارد که خود دارای سه عنوان فرعی تفاوت تفسیر مکتب ها از مقوله «توسعه»؛ برتری اسلام در طرح ریزی اخلاق توسعه فنآوری اطلاعات است. قسمت پایانی این فصل به معرفی گام های موثر برای رویارویی با خطر شبکه جهانی اطلاعات پرداخته است.

فصل دوم این کتاب با عنوان «آثار تکامل الهی در فنآوری اطلاعات آغاز می‌شود. در این فصل در مورد ابعاد بیش تری از منزلت اخلاق در فن آوری اطلاعات سخن گفته شده تا بتواند آثار تکامل الهی در ساحت فن آوری اطلاعات را بازگو کند. این فصل شامل بحث هایی چون پایگاه «اخلاق اجتماعی»، تبیین منزلت «اخلاق» در «فن آوری اطلاعات» است. عنوان های فرعی این بخش نسبت «اخلاق» و فن آوری اطلاعات» در دو دیدگاه، نقش آفرینی، «توسعه» در متن فن آوری اطلاعات»هستند؛ قسمت دیگری از این فصل به بررسی آثار جریان «اخلاق الهی»در «فن آوری اطلاعات» می‌پردازد که موضوع های فرعی چون ناتوانی توسعه مادی از رفع تهدیدهای «فن آوری اطلاعات «و تحقق توسعه همه جانبه و پایدار در مبنای الهی را دربر می‌گیرد..

گفتار سوم کتاب عنوان «اخلاق فن آوری اطلاعات و جامعه پردازی» نام دارد. این فصل عنوان های فرعی چون تعریف اولیه اخلاق، و پایگاه خوبی و بدی را توضیح می‌دهد. قسمت بعدی این فصل تفاوت پایگاه اخلاق با پایگاه حقانیت اخلاق نام دارد و درباره چیستی اخلاق اجتماعی، و همدلی، همفکری و همکاری به عنوان سه عامل تکامل جامعه صحبت شده و نسبت اخلاق و تکنولوژی در بستر تکامل جامعه توضیح داده شده است. «اخلاق، امری مدیریت ناپذیر» عنوان بعدی این فصل است که خود دارای عناوینی جزیی تری چون عوامل موثر بر امیال و اخلاق، بررسی چگونگی اثرگذاری عوامل موثر بر امیال و اخلاق، نیم نگاهی به توسعه غربی دنیا است. ارتباطات و تعریف آن، بخش بعدی این فصل است و در آن موضوعاتی چون تعریف و ضرورت ارتباطات، انواع ارتباط مطرح میشود. عنوان بعدی بخش جایگاه ICT در مدیریت اخلاق امروز است، مروری بر اعلامیه اصول و برنامه اقدام در مرحله نخست WSIS، آخرین عنوان این فصل است. در دو زیر عنوان رفع شکاف دیجیتالی، برای عدالت مادی و بررسی اخلاق «حاکم بر چارچوب» محور مطالعه اخلاق این بخش به پایان میرسد. در این بخش ابتدا تعریف اجتماعی از فلسفه اخلاق و ارائه می‌شود و به دنبالش توضیح داده شده که در آنجا که سخن از ارتباط اخلاق و فن آوری ارتباطات است، مقصود از اخلاق، اخلاق اجتماعی است؛ یعنی یک جامعه، دارای یک هویت، واقعیت و نظام اخلاقی است که نمود آن در نظام ارزش های اجتماعی و نظام حقوقی و دستوری جامعه پیدا می‌شود.پس نظام ارزشی جامعه، نتیجه نظام اخلاق است. سپس توضیح داده می‌شود که اخلاق اجتماعی، امری مدیریت پذیر است. این مدیریت، نوعی هم دلی انسان ها و به دنبال آن همفکری و همکاری انسان ها را شکل می‌دهد. این همدلی ها، همفکری ها و همکاری ها به تولید «اجتماعی» از جمله توسعه ارتباطات و فن آوری ها خواهد انجامید.

گفتار چهارم کتاب «اخلاق توسعه» نام دارد. در مقدمه این فصل گفته شده که به نظر می‌آید بحث «نسبت اخلاق و فن آوری اطلاعات» دارای لایه های مختلفی است که لازم است در همه این لایه ها به بحث پرداخت و از هیچ کدام غافل نشد. این بخش شامل موضوعاتی چون تعریف اخلاقِ متناسب با «توسعه» است که خود دارای دو زیرمجموعه نسبت حق توسعه و اخلاق توسعه، اخلاق حاکم بر توسعه فن آوری ICT است. انتخاب تعالی یا توسعه به عنوان محورِ تعریف اخلاق ICT، عنوان قسمت بعدی این بخش است که خود دارای عناوین فرعی با عنوان تقدم اخلاق توسعه ICT بر اخلاق بهره وری از آن است. مروری بر اعلامیه اصول ایجاد و ساخت جامعه اطلاعاتی، وتفاوت «اخلاق تعالی»و «اخلاق توسعه» از آخرین مطالبی است که در این بخش مطرح شده است.

از سایت آی تی گفت