آیا بازی همستر کامبت از نظر اخلاقی قابل دفاع است؟

♨️عنان عقل خویش به دست همستر مسپار

آیا بازی همستر کامبت از نظر اخلاقی قابل دفاع است؟ وظایف ما درباره آن چیست؟

✍🏼حسینعلی رحمتی

در چند روز اخیر ناگهان متوجه شدم تعداد قابل توجهی از کسانی که قبلا تلگرام را ترک کرده یا اصلا عضو آن نبودند در حال بازگشت به این پیام رسان هستند و این برایم عجیب بود؛ به ویژه این که از برخی آنان به خاطر نوع نگاهی که به پلتفرم های خارجی دارند اصلا چنین انتظاری نمی‌رفت. تا این که متوجه شدم این کار به خاطر مشارکت در بازی / برنامه ای است به نام «همستر کامبت» که صرفا در بستر تلگرام اجرا می‌شود و خلق الله با کلیک مداوم روی آیکون آن که یک همستر است، سکه مجازی ذخیره می‌کنند به امید این که در آینده تبدیل به رمزارز و پول معتبر شود و از این راه به مال و منالی برسند. این که وجود مشکلات اقتصادی در این استقبال تاثیر جدی دارد قابل درک است ولی نباید موجب شود که اندیشوران جامعه از بررسی و تحلیل همه جانبه آن غافل شوند.

🌀از منظر اخلاقی چنین کارهایی به دلایل زیر قابل دفاع «نیست»:

🔻1. ترویج آرزواندیشی و راحت طلبی
جای گزین شدن فرهنگ سود سریع و آسان به جای فعالیت های اقتصادیِ هدفمند، خلّاق و مُوَلد که خیر عام دارد و موجب رشد و پیشرفت جامعه می‌شود ممکن است در زندگی شخصی افراد سود و سرمایه ای را در پی داشته باشد ولی در مقیاس کلان اگر تبدیل به روحیه عمومی و هنجار اجتماعی شود قطعا ضرر و زیانش دامن گیر همه خواهد شد. باید توجه داشت که در زندگی هیچ فرد یا جامعه موفقی دیده نشده که به جای تلاش جدی و مداوم، دنبال راه های راحت الحلقومی و مبتنی بر بخت و اقبال باشند.

🔻2. اتلاف وقت و بازماندن از کارهای مفید
وقتی صدها هزار نفر از شهروندان یک کشور میلیون ها ساعت از وقت خود را برای کارهایی چون کلیک کردن برای کسب درآمد بیشتر صرف کنند طبیعتا از انجام فعالیت های تولیدی یا انجام وظایفی که در قبال خود، خانواده و دیگران دارند باز می‌مانند و در واقع هم حق خود را ضایع می‌کنند هم حقوق دیگران را.

🔻3. اتلاف سرمایه:
فعالیت هایی چون رمزارزها که در بستر فضای مجازی انجام می‌شود نیازمند مصرف برق و انرژی، خرید گوشی تلفن و برخی ابزار دیگر، اشتراک اینترنت و مانند آن است. به علاوه که استهلاک گوشی و آسیب های جسمی هم می‌تواند هزینه های بیشتری را بر شخص تحمیل کند. این هزینه ها وقتی در مقیاس صدها هزار نفر محاسبه شود مشخص می‌شود که چه مبلغ کلانی است و بخصوص اگر سود چندانی هم در پی نداشته باشد، اتلاف حجم وسیعی از سرمایه شهروندان است.

🔻4. تشدید حرص و طمع
برنامه هایی چون همستر کامبت که با جذابیت های فضای مجازی همراه است به گونه ای طراحی شده که انسان دوست دارد هرچه بیشتر از آنها استفاده کند. جلوه های بصری مثل سکه های طلا و بالا رفتن سریع امتیازات و تصور رسیدن زود و بی زحمت به سرمایه کلان، آتش حرص و طمع و مال اندوزی را در آدمی شعله ور می‌کند که خود زمینه ساز ارتکاب برخی رذایل اخلاقی دیگر می‌شود.

🔻5. گرم شدن بازار فریب کاری
وقتی پای پول در میان باشد افراد زیادی هستند که با ادعاهایی چون ارایه مشاوره و فروش برنامه های افزایش کلیک موجب سرقت سرمایه مادی یا اطلاعات شخصی کاربران می‌شوند. بعلاوه که به رغم تبلیغاتی که طراحان برنامه هایی چون همستر کامبت کرده اند اگر در نهایت اینها قابل تبدیل به دلار و ریال نشود، این هم نوعی فریب کاری محسوب می‌شود. همچنین فریب این را نباید خورد که برخی سلبریتی ها و چهره های مشهور در این برنامه ها مشارکت یا آنها را تبلیغ می‌کنند، چرا که آنها حق الزحمه خود را می‌گیرند و ضرر و زیانش برای کاربران می‌ماند.

🔻6. نقض حریم خصوصی
با توجه به بافت خاص فضای مجازی متاسفانه هر لحظه امکان دسترسی سودجویان و هکرها به اطلاعات شخصی و کاری و مالی کاربران وجود دارد، و در مواردی که کاربران ولع کسب پول زود و زیاد دارند و به امور دیگر توجه ندارند این امکان افزایش پیدا می‌کند. از این رو ممکن است به عناوین مختلف مثل فروش ربات های کلیک زن، یا ثبت نام و ایجاد حساب واریز سود و مانند آن اطلاعات شخصی کاربران را سرقت کرده و از آن سوءاستفاده کنند. همچنین مشخص نیست طراحان این برنامه ها در آینده چه اطلاعاتی را از کاربران طلب می‌کنند و از آنها چه استفاده هایی می‌برند.

🌀پ ن:
این که وظیفه اخلاقی ما برای استفاده از این گونه برنامه ها چیست را در ادامه بیان خواهیم کرد.

🌀دلایل غیراخلاقی بودن استفاده از برنامه هایی چون همستر کامبت گفته شد، ولی در عین حال اگر کسی به هر دلیل خواست از آنها استفاده کند برای این که ضرر و زیان مادی و معنوی کمتری ببیند بهتر است توجه به موارد زیر را به عنوان وظیفه اخلاقی خود تلقی کند:

🔻1. لحاظ کردن به عنوان کمک خرج
برای در امان ماندن از پیامدهای ناگوار برنامه هایی چون همستر کامبت، عقل حکم می‌کند که انسان برای خود یک برنامه ریزی اقتصادی و شغل مشخص داشته باشد و معاش خود را براساس آن برنامه ریزی کند و کسب درآمد از طریق رمزارزها و مانند آن (حتی بورس) را به عنوان یک برنامه فرعی و موقتی در نظر بگیرد تا مجبور نباشد عمده وقت و سرمایه خود را در آنها مصرف کند و اگر به نتیجه دلخواه نرسید نظام اقتصادی زندگی اش دچار مشکلات جدی شود. بخصوص که درباره همستر کامبت گفته شده که در برابر وقت و هزینه فراوانی که از فرد می‌گیرد اگر هم سودی به او تعلق گیرد زمانش نامعلوم و مبلغش بسیار ناچیز خواهد بود.

🔻2. توجه به حفظ حریم خصوصی خود
بهتر است تا حد امکان از ارایه اطلاعات مربوط به اسم و آدرس و شماره حساب و موقعیت کاری و سبک زندگی و مواردی از این دست پرهیز کنید. حتی برخی از اطلاعات به ظاهر ساده هم وقتی در مقیاس صدهاهزار نفر جمع آوری شود می‌تواند برای سازندگان این گونه برنامه ها بسیار مفید باشد. همچنین توجه داشته باشید که به خاطر فیلتر بودن تلگرام در کشورمان، استفاده از برنامه هایی که در بستر این پیام رسان اجرا می‌شود متسلزم استفاده از فیلترشکن است که خود می‌تواند زمینه ساز دسترسی سازندگان و فروشندگان فیلترشکن به اطلاعات شخصی شما شود.

🔻3. کاستن از ضررهای مالی احتمالی
مثلا بهتر است از گوشی های ارزان قیمت قدیمی استفاده کنید که اگر خراب شد خیلی متضرر نشوید. همچنین برای حضور در این برنامه ها زمان بندی و تقویم کاری داشته باشید و زمان های خاصی را به آن اختصاص دهید تا از برنامه های کاری خودتان عقب نیافتید و متضرر نشوید.

🔻4. توجه به حفظ سلامتی خود
استفاده زیاد از برنامه هایی چون همستر کامبت که مستلزم کلیک کردن های مداوم است به مرور موجب آسیب های جسمی مثل گردن درد،‌مچ درد و ضعیف شدن چشم را به دنبال دارد. از این رو بهتر است استفاده از آنها را طبق یک برنامه ریزی مشخص و همراه با استراحت کافی انجام دهید تا عوارض آن کاهش یابد.

🔻5. آمادگی روحی و روانی برای مواجهه با احتمالات مختلف
فعالیت های مالی در بستر فضای مجازی (مثل فضای فیزیکی) همواره با درصد زیادی از ریسک و خطا همراه است. از این رو برای این که دچار افسردگی و سرخوردگی نشوید باید آمادگی این را داشته باشید که برنامه ها طبق آنچه گمان می‌کنید یا دیگران اعلام می‌کنند پیش «نرود» و در نهایت به رغم این که وقت و هزینه فراوانی را صرف کرده اید سود، یا سود قابل توجهی، به دست نیاورید.

🔻6. مشورت با افراد آگاه و دلسوز
فعالیت های اقتصادی در بستر فضای مجازی از قبیل رمزارزها دارای ظرافت ها و مسائل گوناگون فنی و تخصصی است که طبیعتا عمده افراد جامعه از آن اطلاع چندانی ندارند. بنابراین اگر شما هم جزو این افراد هستید قبل از هرگونه اقدامی هم با افراد متخصص در اقتصاد و سرمایه گذاری، هم با افراد متخصص فضای مجازی، هم با افراد متخصص در مسائل اخلاقی و فقهی مشورت کنید تا احتمال ضرر و زیان مادی و معنوی خود را کاهش دهید.

🔻7. احتیاط در دعوت دیگران
از آنجا که هدف اصلی طراحان همستر کامبت و دیگر رمزارزها کسب بیشترین درآمد است هرچه از آنها بیشتر استقبال شود میزان سودشان بالاتر می‌رود. به همین خاطر مشوق هایی را قرار داده اند تا هر عضو بتواند افراد دیگری را به استفاده از این برنامه ها دعوت کند. بنابراین وجدان اخلاقی حکم می‌کند که اگر قصد دعوت دیگران را دارید اولا آنها را از نقاط قوت و ضعف این برنامه ها آگاه کنید، ثانیا اگر می‌دانید روحیه مشارکت در چنین کارهایی را ندارند از دعوت آنها خودداری کنید.

🌀نکته پایانی
البته در کنار موارد بالا (و حتی مقدم بر آنها) مدیران و مسوولان جامعه موظف اند وضعیت معیشتی مردم را ثبات و سامان دهند و زمینه فعالیت های اقتصادی مفید و مولد را به گونه ای فراهم کنند که شهروندان نیازی به درآمدزایی از طریق همستر کامبت و مانند آن نداشته باشند. تلاش های حاکمیت وقتی از پیوست علمی و توجیهی توسط افراد و نهادهای تاثیرگذار جامعه از قبیل حوزویان و دانشگاهیان، و پیوست تبلیغی و اقناعی از سوی صداوسیما و دیگر رسانه ها برخوردار شود بی گمان تاثیری مضاعف خواهد داشت.

پایان

17 خرداد 1403

حسینعلی رحمتی

💥اندکی اندیشه ضرر ندارد