🔻مسئله #فيلترينگ دو طرف دارد: فيلتر کنندگان و کاربران. از اين رو، بدون همراهي، همدلي و همکاري اين دو گروه، نميتوان انتظار داشت که فيلترينگ فرايندي کاملا اخلاقي پيدا کند و منجر به بيشترين سود و کمترين زيان براي مردم و حکومت شود. سياستگذاري، مصداق يابي و اجراي فيلترينگ از سوي نهادهاي ذيربط بايد به گونه اي انجام شود که ضمن جلب اعتماد کاربران فضاي مجازي، آنان قانع شوند از باب «همکاري در کارهاي نيک» با اين سياستها و برنامهها همراه شوند و از باب «عدم معاونت در کارهاي ناپسند»، از انجام هرکاري که موجب فيلترينگ ميشود خودداري کنند. و گرنه تجربه نشان داده در صورت فقدان اين #اعتماد و همراهي متقابل، وظايف و برنامه هايي که براي حاکميت تعريف شده به نتيجه لازم خود نميرسد و در مواردي حتي انگيزه برخي افراد براي #دور_زدن_فيلترينگ افزايش مييابد.
فقدان اعتماد موجب مي شود که حتي با وجود برخي خطرها و آسيب هايي که مثلا در استفاده گسترده از يک شبکه اجتماعي خارجي وجود دارد، باز هم عده زيادي از کاربران استفاده از آن با فيلترشکن را بر استفاده از برنامه هاي داخلي ترجيح دهند. (که در سطح کلان خود به نفع جامعه نيست).
🔻يکي از راههاي ايجاد همراهي و #همدلي، به رسميت شناختن #نيازهاي کاربران توسط متصديان فضاي مجاز ي و مسوولان فيلترينگ است. نگاه همدلانه اقتضا ميکند که سياستگذاران و برنامه ريزان مرتبط با فضاي سايبر، همواره خود را به جاي کاربران اينترنت و ساکنان فضاي مجازي قرار داده و از منظر آنان به اين فضا بنگرند. اين امر موجب ميشود که بهتر بتوانند نيازهاي کاربران را بشناسد و متناسب با آن در باب مسدود ساختن يا رفع مسدوديت از يک پايگاه يا شبکه اجتماعي برنامه ريزي و سياست گذاري کنند. چنين روي کردي از سوي مسوولان فيلترينگ موجب ميشود که آنان در واقع از جاي گاه يک کاربر اينترنت که براي برآورده کردن نيازهاي علمي، تجاري يا مشغوليتهاي روزمره و انجام امور اداري اش نيازمند مراجعه به پايگاههاي گوناگون است به ماجرا بنگرند و در نتيجه نگاهي واقعيتر به #اينترنت داشته باشند.
🔻ثمره اين نوع نگاه، ايجاد نوعي هم گرايي و همدلي و اتفاق نظر بين جامعه کاربران فضاي مجازي با مسوولان و دست اندرکاران فيلترينگ ميشود و موجب ميگردد که تصميمهاي اين مسوولان در فيلتر کردن پايگاههاي اينترنتي مورد قبول بخش عمده اي از کاربران هم قرار گيرد و اعتراضهاي کمتري را بر انگيزد. برآيند کلي شکل گيري چنين فضايي آن است که هم کاربران اخلاقيتر عمل ميکنند هم مسوولان به وصول به اهداف کلان اخلاقي خود در باب فيلترينگ کاميابتر ميشوند.
⬅️ فيلترينگ و هزار نکته باريکتر ز مو
⬅️ چنانچه در مسئله #فيلترنگ دقتها و ظرافتهاي لازم به خرج داده نشود و در اين راه زياده روي شود انگيزه کاربران براي استفاده از فيلترشکن افزايش مييابد. به عنوان مثال يک مدرس يا محقق اگر براي دست يابي به سايتها يا منابع علمي و تخصصي مورد نياز خود، يا يک شهروند عادي اگر براي ارتباط با ديگران در استفاده از شبکه هاي اجتماعي با سد فيلترينگ مواجه شود ميل به اين که به هر صورتي که هست اين سد را از ميان بردارد يا آن را دور بزند در او تقويت ميشود. روشن است که اين کار وقتي توسط کساني که جزو گروههاي مرجع جامعه هستند انجام شود کار آنها براي ديگران،نيز معيار قرار ميگيرد و به مرور زمان نقض قانون امري طبيعي جلوه ميکند.
⬅️ به مجرد فيلتر شدن يک سايت يا شبکه اجتماعي، به يک باره همه کساني که با استفاده از فيلترشکن از آنها استفاده ميکنند وارد سلک مجرمان و قانون شکنان جامعه ميشوند و اگر قرار باشد با آنان برخورد قانوني شود بايستي همه آنان محاکمه و محکوم شوند. از سوي ديگر طبيعي است که چنين کاري در عرصه عمل امکان پذير نيست. بنابراين، تنها زياني که از اين رهگذر نصيب جامعه ميشود آن است که با يک فيلترينگ ساده به يک باره ميليون ها مجرم به مجرمان جامعه افزوده ميشود و از سوي ديگر با عدم اعمال قانون درباره آنان، احترام و ارزش قوانين رسمي کشور خدشه دارد ميشود. که اين امر در دراز مدت به نفع جامعه و مديريت کلان آن نيست.
⬅️ 💢نقش کاربران فضای مجازی در فیلترینگ
❇️ «عدم احساس مسووليت برخی کاربران» یکی از آسیب های مربوط به فضای مجازی در کشور ماست.در کنار کاربران فراواني که به استفاده درست و اخلاقي از #فضاي_مجازي اشتغال دارند متاسفانه عده اي نيز هستند که با رفتارهاي نادرست خود موجب تشديد #فيلترينگ ميشوند. مسووليت ناشناسي اين افراد در توليد محتوا و سوءاستفاده از امکانات اين فضا موجب محروميت ديگران ميشود. به عنوان مثال اين افراد با انتشار محتواهاي مستهجن يا آسيب زننده به امنيت ملي يا تمسخر باورها و اعتقادات ديني جامعه در يک شبکه اجتماعي، که در واقع نوعي سوءاستفاده از آزادي موجود در اين فضا است، موجب فيلتر شدن کل يک شبکه ميشوند و هزاران و بلکه ميليونها کاربر ديگر را از مواهب ومزاياي اين شبکهها محروم ميکنند. اين کار نوعي #ضرر زدن به ديگران و #ظلم به آنها است که کاري #غيراخلاقي محسوب ميشود. پيامد ديگر مسووليت ناشناسي این دسته از کاربران این است که موضع موافقان تشديد فيلترينگ و افزايش محدودسازي فضاي مجازي را تقويت ميکنند.
حسینعلی رحمتی
17 فروردین 97