...
.png)
(2).jpg)
(0)
(0)
حضرت سجاد(ع)؛ دعا در خدمت اخلاق وتربيت
حضرت سجاد(ع)؛ امامی که نمی‌شناسیم
🔺درباره حضرت سجاد(ع)، اين چهره درخشان و موثر در نهضت حسيني نه تنها معرفت ما اندک است بلکه به خاطر آن که حضرت در زمان وقوع حادثه بيمار بود در برخي از اشعار و سخنراني ها ايشان را ملقب به بيمار کرده اند؛ گويي اين بيماري در سراسر عمر ادامه داشته و جز اين از وي خبري نقل نشده است؛ در حالي که اينگونه نیست و ایشان نزدیک به چهل سال پس از واقعه عاشورا زنده و به ایفای وظایف خود مشغول بود. متاسفانه اين لقب را، آن گونه که شهيد مطهري مي گويد، تنها در زبان فارسي ما به ايشان داده ايم و در زبان هاي ديگر ديده نشده لقبي به امام داده باشند که به معناي بيمار باشد(حماسه حسینی،ص 124 ـ 127). اگر تلاش هاي او و کساني چون حضرت زينب نبود به احتمال فراوان واقعه کربلا يا به فراموشي سپرده و يا به کلی تحريف مي شد. جدای از این امر، شخصیت وی دارای جلوه های دیگری (چون راهبری جامعه اسلامی، بهره گیری از دعا برای بیان معارف اخلاقی و تربیتی و اجتماعی) است که هیچکدام ربطی به بیماری و کسالت ایشان ندارد.
🔺درباره علت بيماري حضرت در واقعه عاشورا مي توان گفت يا اين يک حالت عادي بوده که براي هر انسان ديگري هم اتفاق می‌افتد يا اينکه تقدير الاهي بر اين بوده که ايشان بتواند به اين ترتيب از هجمه دشمن در امان مانده و هم سلسله امامت را تداوم بخشد و هم پيام نهضت را به ديگران برساند. اتفاقا در طی واقعه عاشورا دشمنان چندين بار قصد کشتن ايشان را کردند ولي با توجه به شدت بيماري از اين کارمنصرف شده و گفتند همين بيماري که دارد براي فوت او کفايت مي کند (مطهری، همان: 125).
امام سجاد(ع) و بهره گیری از دعا برای دعوت به آگاهی
🔺يکي از درخشندگي هاي زندگي حضرت سجاد(ع)، تجلي روح عبادت و نيايش در ايشان بود. اين امر به گونه اي بود که او را به لقب «سجاد» (کسي که زياد سجده مي کند) و «زين العابدين» (زينت نیایشگران) ملقب کرده بودند. دعاهايي که از ايشان باقي مانده از بهترين و عالي ترين ادبيات نيايشي در اسلام است. هر چند همه پیشوایان دینی به مسئله دعا اهتمام داشته اند ولی این امر در مورد امام سجاد از بروز و ظهور بیشتری برخوردار است. چنین به نظر مي رسد دعا برای ایشان جداي از وجه عبادي و ارتباطش با خداوند، داراي جنبه اي ديگر هم هست و آن جنبه تربيتي و آگاهي افزايي اش مي باشد. امام در ضمن دعاهاي خود، موضوع ها و مباحثي گوناگون آخلاقی، تربیتی، و اجتماعی را مطرح کرده است.
🔺قسمت عمده دعاهايي که از امام نقل شده در کتاب گرانسنگ صحيفه سجاديه گردآوري شده است. اين کتاب نشان دهنده عمق معارفي است که يک انسان در قالب نيايش مي تواند مطرح نمايد. دعاهاي امام همچنين شيوه دعا کردن را به ما مي آموزد. به ما ياد مي دهد که از خدا چه بخواهيم و چگونه بخواهيم. تاسف بزرگ آن است که انس و الفت ما با اين اثر ارزشمند، همچون کثیري از آثار ديگر، بسيار اندک است، و گرنه هرکه با جديت و تامل در آن بنگرد شان و مقامش را در مي يابد.
🔺نقل شده وقتي اين کتاب توسط مرحوم آيه الله العظمي مرعشي نجفي به دست مفتي بزرگ اهل سنت در مصر، يعني شيخ طنطاوي جوهري، صاحب تفسير الجواهر رسيد، ايشان کتاب را بسيار ستود و گفت:
اين از بدبختي است که ما تاکنون بر اين اثر گرانبهاي جاويد از ميراث هاي نبوت و اهلبيت دست نيافته بوديم، و من هر چه در آن مي نگرم آن را فوق کلام مخلوق و دون کلام خالق مي يابم(صحيفه کامله سجاديه، 1377: ص8 مقدمه).
کارکردهای دعا در ادبیات نیایشی امام سجاد(ع)
🔺ايفاي مسووليت الاهي:
حضرت سجاد(ع) نشان داد که يک انسان متعهد و مسوول در هر زمان مي تواند با ابزار و شيوه اي که برايش امکان پذير است مسووليت خود را به انجام رساند. ايشان در کنار سخناني که در مجلس عبيدالله و ديگران و در جمع کوفيان پيرامون واقعه عاشورا ایراد کرد، از دعا هم براي بيان اهداف دين و تبيين معارف اسلامي بهره گرفت و فراهم نبودن همه شرايط، موجب نشد که ايشان از زير بار این مسووليت شانه خالي کند.
🔺دعا در متن حماسه:
ارزش ديگر دعاهاي امام آن بود که در عمل نشان داد از ديدگاه اسلام دعا مخصوص حلقه هاي ذکر و ورد و گوشه نشيني هاي فردي و روي گرداندن از مردمان و بي تفاوتي نسبت به سرنوشت مکتب و جامعه نيست. همچنین نشان داد که يک مصلح ديني و اجتماعي آنگاه که قدم به ميدان فعاليت هاي اجتماعي مي گذارد باز هم نيازمند دعا و نيايش است و هيچگاه نبايد از آن غافل شود. امام با دعاهاي خود این نکته را تبیین و اثبات نمود که دعا مي تواند در متن حماسه و در خدمت آن باشد.
دعا؛ ابزار آموزش و تربيت
مروري بر موضوعات مطرح شده در دعاهای امام سجاد(ع) نشان دهنده عمق وغناي دعاهاي اسلامي و بيانگر آن است که ايشان از اين روش براي تعليم و تربيت همه جانبه و متوازن انسان ها در راستاي اهداف عالي و ارزشمند الاهي و تثبيت کرامت انساني بهره گرفته است. برخي از موضوع هايي که در دعاهاي امام وجود دارد از اين قرار است:
🔺1. مباحث توحيدي: معارف مربوط به خداوند؛ لزوم پناه بردن به خدا؛ طلب حاجت از خدا؛ ترس از خداوند و تضرع به درگاه او؛ لزوم اميدواري به لطف خداوند؛ اعتراف به گناه و توبه و بازگشت به درگاه خداوند؛ التجا و توکل به خداوند هنگام مواجهه با ستم ستمگران؛ پناه بردن به خداوند از شر شيطان و وسوسه هاي او.
🔺2. نبوت و پيامبري: ستايش و تعظيم رسول خدا(ص) و خاندان پاکش.
🔺3. آموزش شيوه دعا کردن: لزوم شروع دعا با ستايش خداوند و پافشاری و اصرار در دعا.
🔺4. دعا براي خود، خاندان و دوستان: طلب خير و حسن عاقبت براي خود و ديگران؛ دعا در حق پدر و مادر؛ دعا برای فرزندان خود؛ درخواست معرفت و آگاهی نسبت به حقوق همسایگان.
🔺5. مباحث اخلاقی: درخواست اصلاح اخلاقی انسان ها؛ آداب معاشرت و برخورد با دیگران در سلوک اجتماعی؛ پرهیز از زشت گویی و بداخلاقی با بندگان خدا؛ پناه بردن به خداوند از شر رذايل اخلاقي مثل غضب، حسد، زيادي شهوت، غفلت، کوچک شمردن گناهان، تکريم اغنيا و تحقير تهیدستان، کوتاهي در حق زيردستان، ياري ستمگران، خيانت به ديگران، دل بستن به آرزوهاي بلند، و اطاعت از شيطان.
🔺6. توجه به مسئله حقوق: از جمله حق خداوند، حق نفس، حق اعضا و جوارح، حق نماز و دیگر عبادات، حق معلمان و متعلمان، حقوق زنان، حق پدر و مادر، حق برادران و فرزندان، حق دوستان و همسایگان، حق همدینان و حق اهل ذمه.
🔺درباره حضرت سجاد(ع)، اين چهره درخشان و موثر در نهضت حسيني نه تنها معرفت ما اندک است بلکه به خاطر آن که حضرت در زمان وقوع حادثه بيمار بود در برخي از اشعار و سخنراني ها ايشان را ملقب به بيمار کرده اند؛ گويي اين بيماري در سراسر عمر ادامه داشته و جز اين از وي خبري نقل نشده است؛ در حالي که اينگونه نیست و ایشان نزدیک به چهل سال پس از واقعه عاشورا زنده و به ایفای وظایف خود مشغول بود. متاسفانه اين لقب را، آن گونه که شهيد مطهري مي گويد، تنها در زبان فارسي ما به ايشان داده ايم و در زبان هاي ديگر ديده نشده لقبي به امام داده باشند که به معناي بيمار باشد(حماسه حسینی،ص 124 ـ 127). اگر تلاش هاي او و کساني چون حضرت زينب نبود به احتمال فراوان واقعه کربلا يا به فراموشي سپرده و يا به کلی تحريف مي شد. جدای از این امر، شخصیت وی دارای جلوه های دیگری (چون راهبری جامعه اسلامی، بهره گیری از دعا برای بیان معارف اخلاقی و تربیتی و اجتماعی) است که هیچکدام ربطی به بیماری و کسالت ایشان ندارد.
🔺درباره علت بيماري حضرت در واقعه عاشورا مي توان گفت يا اين يک حالت عادي بوده که براي هر انسان ديگري هم اتفاق می‌افتد يا اينکه تقدير الاهي بر اين بوده که ايشان بتواند به اين ترتيب از هجمه دشمن در امان مانده و هم سلسله امامت را تداوم بخشد و هم پيام نهضت را به ديگران برساند. اتفاقا در طی واقعه عاشورا دشمنان چندين بار قصد کشتن ايشان را کردند ولي با توجه به شدت بيماري از اين کارمنصرف شده و گفتند همين بيماري که دارد براي فوت او کفايت مي کند (مطهری، همان: 125).
امام سجاد(ع) و بهره گیری از دعا برای دعوت به آگاهی
🔺يکي از درخشندگي هاي زندگي حضرت سجاد(ع)، تجلي روح عبادت و نيايش در ايشان بود. اين امر به گونه اي بود که او را به لقب «سجاد» (کسي که زياد سجده مي کند) و «زين العابدين» (زينت نیایشگران) ملقب کرده بودند. دعاهايي که از ايشان باقي مانده از بهترين و عالي ترين ادبيات نيايشي در اسلام است. هر چند همه پیشوایان دینی به مسئله دعا اهتمام داشته اند ولی این امر در مورد امام سجاد از بروز و ظهور بیشتری برخوردار است. چنین به نظر مي رسد دعا برای ایشان جداي از وجه عبادي و ارتباطش با خداوند، داراي جنبه اي ديگر هم هست و آن جنبه تربيتي و آگاهي افزايي اش مي باشد. امام در ضمن دعاهاي خود، موضوع ها و مباحثي گوناگون آخلاقی، تربیتی، و اجتماعی را مطرح کرده است.
🔺قسمت عمده دعاهايي که از امام نقل شده در کتاب گرانسنگ صحيفه سجاديه گردآوري شده است. اين کتاب نشان دهنده عمق معارفي است که يک انسان در قالب نيايش مي تواند مطرح نمايد. دعاهاي امام همچنين شيوه دعا کردن را به ما مي آموزد. به ما ياد مي دهد که از خدا چه بخواهيم و چگونه بخواهيم. تاسف بزرگ آن است که انس و الفت ما با اين اثر ارزشمند، همچون کثیري از آثار ديگر، بسيار اندک است، و گرنه هرکه با جديت و تامل در آن بنگرد شان و مقامش را در مي يابد.
🔺نقل شده وقتي اين کتاب توسط مرحوم آيه الله العظمي مرعشي نجفي به دست مفتي بزرگ اهل سنت در مصر، يعني شيخ طنطاوي جوهري، صاحب تفسير الجواهر رسيد، ايشان کتاب را بسيار ستود و گفت:
اين از بدبختي است که ما تاکنون بر اين اثر گرانبهاي جاويد از ميراث هاي نبوت و اهلبيت دست نيافته بوديم، و من هر چه در آن مي نگرم آن را فوق کلام مخلوق و دون کلام خالق مي يابم(صحيفه کامله سجاديه، 1377: ص8 مقدمه).
کارکردهای دعا در ادبیات نیایشی امام سجاد(ع)
🔺ايفاي مسووليت الاهي:
حضرت سجاد(ع) نشان داد که يک انسان متعهد و مسوول در هر زمان مي تواند با ابزار و شيوه اي که برايش امکان پذير است مسووليت خود را به انجام رساند. ايشان در کنار سخناني که در مجلس عبيدالله و ديگران و در جمع کوفيان پيرامون واقعه عاشورا ایراد کرد، از دعا هم براي بيان اهداف دين و تبيين معارف اسلامي بهره گرفت و فراهم نبودن همه شرايط، موجب نشد که ايشان از زير بار این مسووليت شانه خالي کند.
🔺دعا در متن حماسه:
ارزش ديگر دعاهاي امام آن بود که در عمل نشان داد از ديدگاه اسلام دعا مخصوص حلقه هاي ذکر و ورد و گوشه نشيني هاي فردي و روي گرداندن از مردمان و بي تفاوتي نسبت به سرنوشت مکتب و جامعه نيست. همچنین نشان داد که يک مصلح ديني و اجتماعي آنگاه که قدم به ميدان فعاليت هاي اجتماعي مي گذارد باز هم نيازمند دعا و نيايش است و هيچگاه نبايد از آن غافل شود. امام با دعاهاي خود این نکته را تبیین و اثبات نمود که دعا مي تواند در متن حماسه و در خدمت آن باشد.
دعا؛ ابزار آموزش و تربيت
مروري بر موضوعات مطرح شده در دعاهای امام سجاد(ع) نشان دهنده عمق وغناي دعاهاي اسلامي و بيانگر آن است که ايشان از اين روش براي تعليم و تربيت همه جانبه و متوازن انسان ها در راستاي اهداف عالي و ارزشمند الاهي و تثبيت کرامت انساني بهره گرفته است. برخي از موضوع هايي که در دعاهاي امام وجود دارد از اين قرار است:
🔺1. مباحث توحيدي: معارف مربوط به خداوند؛ لزوم پناه بردن به خدا؛ طلب حاجت از خدا؛ ترس از خداوند و تضرع به درگاه او؛ لزوم اميدواري به لطف خداوند؛ اعتراف به گناه و توبه و بازگشت به درگاه خداوند؛ التجا و توکل به خداوند هنگام مواجهه با ستم ستمگران؛ پناه بردن به خداوند از شر شيطان و وسوسه هاي او.
🔺2. نبوت و پيامبري: ستايش و تعظيم رسول خدا(ص) و خاندان پاکش.
🔺3. آموزش شيوه دعا کردن: لزوم شروع دعا با ستايش خداوند و پافشاری و اصرار در دعا.
🔺4. دعا براي خود، خاندان و دوستان: طلب خير و حسن عاقبت براي خود و ديگران؛ دعا در حق پدر و مادر؛ دعا برای فرزندان خود؛ درخواست معرفت و آگاهی نسبت به حقوق همسایگان.
🔺5. مباحث اخلاقی: درخواست اصلاح اخلاقی انسان ها؛ آداب معاشرت و برخورد با دیگران در سلوک اجتماعی؛ پرهیز از زشت گویی و بداخلاقی با بندگان خدا؛ پناه بردن به خداوند از شر رذايل اخلاقي مثل غضب، حسد، زيادي شهوت، غفلت، کوچک شمردن گناهان، تکريم اغنيا و تحقير تهیدستان، کوتاهي در حق زيردستان، ياري ستمگران، خيانت به ديگران، دل بستن به آرزوهاي بلند، و اطاعت از شيطان.
🔺6. توجه به مسئله حقوق: از جمله حق خداوند، حق نفس، حق اعضا و جوارح، حق نماز و دیگر عبادات، حق معلمان و متعلمان، حقوق زنان، حق پدر و مادر، حق برادران و فرزندان، حق دوستان و همسایگان، حق همدینان و حق اهل ذمه.
نظرات کاربران
*نام و نام خانوادگی
* پست الکترونیک
* متن پیام
بستن *نام و نام خانوادگی * پست الکترونیک * متن پیام |
0 نظر
اوقات شرعی
اذان صبح
05:54:53طلوع خورشید
07:26:15اذان ظهر
12:20:00غروب خورشید
17:12:25اذان مغرب
17:33:24شهر
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)