برای اطلاع از درسگفتارهای صوتی و تصویری مربوط به اخلاق فناوری اطلاعات، به بخش درسگفتارهامراجعه فرمایید.
حسینعلی رحمتی، «ضعف سواد خانواده در استفاده از فضای مجازی و پیامدهای اخلاقی آن»، فصلنامه علمی ترویجی «اخلاق»، دوره 13، شماره 50، زمستان 1396، صفحه 11-37(دانلود)
(چکیده
فضای مجازی در جایگاه یک رسانه و عضو جداییناپذیر خانوادهها، ازنظر اخلاقی دارای کارکردی دوگانه است و براساس قوت و ضعفِ آگاهی اعضای خانواده در استفاده از آن، میتواند بستر شکلگیری فضائل یا رذائل اخلاقی شود. مقالۀ حاضر با بررسی تأثیرات اخلاقی ضعفِ سواد خانواده در استفاده از این فضا کوشیده است مهمترین آسیبهایی را که از این رهگذر دامنگیر خانواده (بهطور کلی) یا والدین و فرزندان (بهطور خاص) میشود، شناسایی کند.
یافتههای این تحقیق بیانگر آن است که این آسیبها از دستیابی به اهدافی که برای تشکیل نهاد خانواده تعریف شده است، جلوگیری میکند. برای تبیین بهتر مبحث، بعد از تعریف مفاهیم اصلی، ضمن بیان اهمیت خانواده و سواد رسانه، برخی از پیامدهای اخلاقی ضعف سواد رسانه تبیین میشود. در پایان، راهکارهایی برای رفع این پیامدها ارائه میگردد و به برخی از مشکلاتی که در پی تأثیرگذاری آنها بروز مییابد، اشاره میشود. روش تحقیق، تحلیلی و کاربردی و تا حد امکان مبتنی بر اندیشههای اخلاقی اسلام است.)
حسینعلی رحمتی و دکتر حمید شهریاری، «فیلترینگ و دشواره تزاحم اخلاقی»، فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش نامه اخلاق»، س 10، ش 37، پاییز 1396، ص 2 - 22. (دانلود )(چکیده: فیلترینگ و ممانعت از دسترسی به فضای مجازی که عمدتا در راستای اخلاقی سازی این فضا انجام میشود، فرایندی است که همه مرتبطان با آن، اعم از کاربران عادی و نهادهای حاکمیتی سیاستگذار و مجری، وظایفی برعهده دارند، و مانند هر کنشگر اخلاقی دیگر گاه در معرض تزاحم این وظایف قرار میگیرند. پژوهش حاضر با توجه به اهمیت علمی و ثمرات عملی این موضوع، و فقدان منبع در این زمینه، با تحلیل فرایند فیلترینگ از منظر اخلاقی، چگونگی شکل گیری تزاحمهای مربوط به آن را بررسی و ضمن بیان برخی مصادیق، برای رفع یا کاهش آنها راهکارهایی را پیشنهاد میکند. دوگانههایی از قبیل راست گویی / پرهیز از اشاعه گناه، حفظ حریم خصوصی / خیر رساندن به دیگران، مجازات خطاکار / عدم تنبیه بی گناه، خدمت به مردم / عدم ایجاد بدبینی نسبت به دین، و حفظ حقوق شهروندان / حفظ بیت المال از جمله تزاحمهایی است که مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین چیستی تزاحم اخلاقی، تأثیر آن بر اخلاقی شدن فضای سایبر، منشأ الزام اخلاقی از دیگر موضوعاتی است که مقاله به آنها پرداخته است. در بررسی مطالب افزون بر تحلیلهای فلسفی، از آموزههای اخلاقی اسلام نیز بهره گرفته شده است.
حسینعلی رحمتی و دکتر حمید شهریاری، «بایسته های اخلاقی فیلترینگ و پالایش محتوا در فضای مجازی»، دو فصلنامه علمی پژوهشی اخلاق وحیانی، دوره 7، ش 12، بهار - تابستان 1396، ص 145 - 170. (دانلود ) (از منظر اخلاقی، مهمترین هدف پالایش محتوا یا فیلترینگ پیشگیری از نقض اخلاق در فضای مجازی است؛ ولی تحقق چنین هدفی مستلزم آن است که همۀ مرتبطان با فیلترینگ با تکالیف خود آشنا باشند و برای عمل به آنها تلاش کنند. تا این وظایف و دشواریهای آنها شناسایی نشود، نمیتوان انتظار داشت فیلترینگ هم در خدمت اخلاق باشد و هم اخلاقی اِعمال شود. این مقاله افزونبر معرفی مهمترین وظایف شهروندان و نهادهای حاکمیتی دربارۀ فیلترینگ، دشواریهای آن را تحلیل میکند و برای کاهش آنها راهکارهایی میدهد. وظایفی چون اطلاعرسانی، نظارت، دور نزدن فیلترینگ، همدلی و همراهی کاربران و نهادها و رازداری و امانتداری، و دشواریهایی چون خطای انسانی و فنی، تعارض وظایف اخلاقی و ضعف انگیزه را معرفی میکنیم. برای تبیین هرچهبهتر، وظایف را به مشترک و اختصاصی تقسیم کردهایم. مبحث دیگر مقاله، تعریف وظیفۀ اخلاقی، اهمیت آن و مبانی و منشأ الزام وظیفۀ خلاقی است.)
«تدوین نظام اخلاقی اسلام درباره فضای مجازی : ضرورت ها و بایسته ها»، ارایه شده در همایش «فلسفه در مواجهه با فضای مجازی»، تهران، 31 اردیبهشت 96(منتشر نشده) (مطالعه چکیده مقاله) (دانلود فایل صوتی ارایه مقاله)
«تعارض های اخلاقی در شبکه های اجتماعی» (منتشر نشده)
«خود - پالایشگری اخلاقی و مسئه پالایش محتوا در فضای مجازی» (منتشر نشده)
«اخلاق فناوری اطلاعات از منظر اسلام»(ترجمه)، نویسنده: سلام عبدالله، (روزنامه همشهری، س 18، ش 5100، چهارشنبه 1 اردیبهشت 1389)، ص10.
«اخلاق در عصر اطلاعات»، ترجمه با همکاری کوثر رحمتی، نویسنده: مارین کویگلی، (روزنامه همشهری، س 18، ش 5088، چهارشنبه 18 فروردین 1389)، ص10.
«اخلاق در سپهر سایبر: اخلاق پژوهش در عرصه جهانی اینترنت»، ترجمه مقاله ای از ایون ویرن. ( با پژوهش ،س 1 ،ش 4، پاییز 1385، ص 3 ـ 22)(دانلود)
«حوزه و حضور اخلاقی بر منبر مشبک: ضرورت ها و بایسته های اخلاقی حضور طلاب در شبکه های اجتماعی» (30 صفحه) (ارائه شده در همایش و منتشر شده در لوح فشرده مجموعه مقالات دومین همایش سالیانه اخلاق، حوزه علمیه اصفهان)(9 اردیبهشت 1395)
« فیلترینگ و اخلاق: نگاهی به ابعاد اخلاقی پالایش محتوا در فضای سایبر(گفت و گو)»، مجله «حریم امام»، س3، ش 105، (پنجشنبه 24 بهمن 1392) (دانلود)
«تحقیق و تدریس اخلاق فناوری اطلاعات: ضرورت ها و بایستهها، در گفت و گو با حسینعلی رحمتی »، ویژه نامه نشست علمی «اخلاق در فضای مجازی»، به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، (دی ماه 1394).
«ماخذشناسی: آنچه از دست برآمد»، فصلنامه نقد کتاب اخلاق، علوم تربیتی و روان شناسی، س1، ش1، (بهار 1394)، ص 173 – 176.(دانلود)
«استفاده از این فضا مستلزم تعامل است»، حریم امام، ش236، (مهر 1395 )(دانلود) ( گفت و گو با مجله «حریم امام» درباره بایدها و نبایدهای حضور حوزه و حوزیان در فضای مجازی)
«والدین و بلوغ دیجیتالی فرزندان: بحثی در شکاف دیجیتالی بین نسلی» (دانلود)
«گلس و مسئله اخلاق: نگاهی به گجت جدید گوگل»(دانلود)