♦️ حوزه های علمیه و ضرورت تربیت طلابِ اَخفاپژوه

✅حوزه هاي علميه در طول تاريخ همواره «شناخت دين»، «تبليغ دين» و «دفاع از دين» را به عنوان وظيفه ذاتي خود تلقي کرده اند. اما، از منظر موضوع «اخلاق فناوري اطلاعات» (اَخفا) موفقيت در ايفاي چنين مسووليت سترگي مستلزم توجه به چند نکته است:

🔘 1. مخاطب دين، انسان است و انسان موجودي است که حيات فردي و اجتماعي اش همواره با «زمان و مکان»‌ تعريف مي شود. از اين رو هنگام توليد و توزيع پيام ديني براي او بايستي علايق، نيازها، و ادبيات مناسب با شرايط زمانه او، همچنين عوامل موثر در شکل گيري اين موارد را در نظر گرفت. امروزه فضاي مجازي يکي از مهم ترين و موثرترين اين عوامل است.

🔘 2. اخلاق، به عنوان يکي، و بلکه مهم ترين، هدف ترويج آموزه هاي ديني بايد به طور جدي مورد توجه حوزويان و ديگر مبلغان دين قرار گيرد. با توجه به چالش هايي که انسان عصر فناوري اطلاعات، به عنوان مخاطب امروزي حوزه هاي علميه با آن مواجه است، ضروري است که «تقويتِ آگاهيِ اخلاقي»‌ و «تعالي شخصيت اخلاقي» همه مرتبطان با فضاي مجازي به عنوان يک هدف بنيادين و داراي اولويت براي حوزه هاي علميه تعريف شود. رسيدن به چنين مقصودي به صِرف حضور طلاب در فضاي مجازي حاصل نمي شود، بلکه، مهم تر از آن، تربيت طلاب محقق در زمينه اخلاق فناوري اطلاعات (اَخفا)، و فعلا با اولويت فضاي مجازي، است. همان گونه که مدیر انجمن مطالعات فضای مجازی حوزه هم به درستی تاکید کرده است، ما امروزه طلاب کنشگر فضای مجازی داریم ولی محقق فضای مجازی نداریم («در فضای مجازی بیش از کنشگر...»).

🔘 3. طلابِ اَخفاپژوه بايستي در چند زمينه به طور تخصصي آموزش ببينند: ماهيت و کارکردهاي فناوري اطلاعات، روش ايده پردازي اخلاقي، روش بهره گيري از آموزه هاي ديني درباره موضوعات نوپديد از قبيل فناوري اطلاعات، و روش پژوهش و نگارش.

🔘 4. براي موفقيت در تريبت چنين طلبه هايي بايستي:
اولا، مسوولان و بزرگان حوزه هاي علميه ضرورت چنين کاري را بپذيرند.
ثانيا، براي اين کار سياست گذاري، برنامه ريزي و سرمايه گذاري جدي داشته باشند.
ثالثا، تربيت اخفاپژوه را به عنوان يک برنامه الزامي، موظفي، درازمدت و مداوم تعريف کنند.
رابعا، طلاب علاقه مند را براي ورود به اين عرصه تشويق و پشتيباني کنند.
خامسا، از منابع اصيل و اساتيد متخصص استفاده کنند تا از توليد پژوهش هاي سست و بي مايه (که اغلب موجب وهن دين و مبلغان دين مي شود) پيش گيري شود.

🔘 5. تربيت طلبه هاي اخفاپژوه با توجه به نکاتي که گفته شد، فوايد و برکات فراوان دارد:
نخست، به طور علمي و عملي زنده بودن دين در دنياي امروز و توانمندي آن براي پاسخگويي به نيازهاي زمان و مسائل و موضوعات نوپديد شود.
دوم، حوزويان در «تبليغ رسالت الهي» خود توفيق بيشتري به دست آورند، و نه تنها در عرصه انديشه ورزي هاي اخلاقي در داخل کشور، که در رويدادهاي علمي جهان درباره اخلاق فناوري اطلاعات هم امکان حضور مفيد و موثر را پيدا کنند.
سوم، به اخلاقي شدن فضاي مجازي کمک می‌شود، که اين کار قطعا تاثيرات خود را در فضاي فيزيکي هم نشان خواهد داد.
چهارم، براي کنشگري طلاب و ديگر اقشار جامعه در فضاي مجازي، پشتوانه علمي ايجاد شود، و «عمل» با «علم» (و علم با عمل) همراه گردد.
پنجم، طلاب با مشاهده کاربردي شدن آموخته هاي نظري شان در حوزه، نسبت به تحصيلات حوزوي خود انگيزه و جديت بيشتري پيدا کنند.

🔘 6. در یادداشت حاضر بیشتر به اصلِ ضرورت توجه حوزه های علمیه به تربیت طلاب اَخفاپژوه پرداخته شد، اما در اين زمينه بایدها و نبایدها و «خوف و رجا»هايي وجود دارد که باید جداگانه بررسي شود.

حسینعلی رحمتی

24 شهريور 1401
@harahmati