مناسبت های دینی؛ سرپُل ارتباط با نسل جوان

سخنی چند با دوستان عزیز طلبه درباب مدیریت منبر

✍🏼حسینعلی رحمتی

✅ در مناسبت های دینی از قبیل شب های قدر و روزهای عاشورا و تاسوعا معمولا حضور مردم به ویژه جوانان و نوجوانان در مساجد و تکایا بیش از دیگر ایام است. و چه بسا افرادی که در طول سال فقط در این مناسبت ها در مسجد حاضر می‌شوند و پای منبر روحانیون می‌نشینند. از این رو چنین مواقعی یک فرصت استثنایی محسوب می‌شود که مبلغان دین باید از آن به بهترین وجه استفاده کنند. این کار امکان پذیر نیست مگر با «مدیریت منبر». در غیر این صورت مبلغ و مخاطب هر کدام در یک دنیای جداگانه سیر خواهند کرد و «ارتباط» که نخستین شرط موفقیت در تبلیغ است شکل نخواهد گرفت.
به هرحال، لازمه مدیریت منبر آن است که طلاب و روحانیون به چند نکته مهم توجه کنند:
🔻1. زمان شناسی
طلاب باید بدانند که امروزه عصر فضای مجازی و فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی است و این فناوری ها اطلاعات درست (و نادرست) بسیاری را درباره دین و دینداری و دین داران در اختیار جامعه قرار داده است. طبیعتا مخاطبی که در این زمان زیست می‌کند از مبلغان دینی انتظار دارد که متناسب با این تحولات و این آگاهی های جدید با او سخن بگویند.

🔻2. مخاطب شناسی
مبلغ دینی باید بداند که که مخاطبی که پای منبر او نشسته از نظر بینش، منش و کنش دینی با مخاطب ده یا حتی پنج سال گذشته او هم فرق بسیار کرده است. بنابراین، در منبر خود باید مباحث و موضوعاتی را مطرح کند که برای چنین مخاطبی (بسته به سن و جنسیت و فرهنگ و تحصیلات) دغدغه محسوب می‌شود. مبلغ باید از «چشم مخاطب» به موضوعات و مسائل بنگرد نه از «دیدِ خودش». بی توجهی به این نکته باعث می‌شود که مخاطب از سخنان مبلغ هیچ استفاده ای نبرد.

🔻3. اولویت شناسی
با توجه به مراسم دعا یا مداحی و عزاداری در مناسبت های خاص مثل شب قدر و عاشورا و تاسوعا، طلبه فرصت زیادی برای صحبت ندارد. از این رو باید «مهم ترین» و «بااولویت ترین» موضوعات مورد نیاز مخاطب را مطرح کند. برای این کار باید از قبل مطالعه و تامل و با اهل فن مشورت کند. حتی از خود جوانان (مثلا از طریق فضای مجازی) مشورت بخواهد و آنان را در فرایند تبلیغ مشارکت دهد.

🔻4. روش شناسی
با توجه به تحولاتی که تحت تاثیر عواملی چون فضای مجازی در جامعه ما به طور کلی و در نوجوانان و جوانان (اعم از پسر و دختر) به وجود آمده است، با این نسل باید با زبانی نسبتا متفاوت از نسل گذشته سخن گفت. این نسل پرسش گر است و به راحتی قانع نمی‌شود، دلیل طلب است، در بسیاری از موضوعات دینی برایش سوال و شبهه و تردید وجود دارد، و از تبیین و تبلیغ خردورزانه و عقلانی دین بیشتر استقبال می‌کند. از این رو مبلغ دینی باید بیش از گذشته به این دستورالعمل قرآنی عمل کند که می‌گوید: «با حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن»‌ مردم را به سوی خداوند دعوت کنید.
در کنار این ها، برخورد مبلغ دین باید همراه با مهربانی و شفقت و با لحن ملایم و مودبانه باشد. جوانان امروز از منبر و منبری ای که با طعن و کنایه یا خدای ناکرده تحقیر و تمسخر با آنان برخورد کند سریعا فاصله می‌گیرند.

🔻5. برنامه ریزی
لازمه عمل به آن چه گفته شد این است که طلاب و روحانیون مسئله تبلیغ را بسیار بیش از گذشته جدی بگیرند، از قبل درباره محتوا و شکلش مطالعه و تامل و مشورت داشته باشند، برای شیوه اجرایی اش با افراد متخصص مشورت کنند، و همان طور که به نقش فضای مجازی در تحولات فکری و دینی نسل امروز توجه دارند، از همین فضا هم برای ارتباط قبل از تبلیغ، حین تبلیغ، و پس از تبلیغ به بهترین وجه استفاده کنند. این فرصت و ابزار بسیار عالی است که در طول تاریخ برای اولین بار در اختیار مبلغان دینی قرار گرفته است و عدم استفاده از آن نوعی کفران نعمت محسوب می‌شود.

✅مخلص کلام
با توجه به آن چه گفته شد، هنر یک مبلغ آن است که مناسبت های دینی را به «حلقه وصل» و «نقطه اتصال» مخاطب با منبر دینی تبدیل کند و به گونه ای عمل نماید که این اتصال و ارتباط در طول سال تداوم پیدا کند. آن هم در زمانه ای که عوامل و زمینه های جذاب برای دورساختن جوانان از مسجد و منبر بسیار زیاد است.

11 فروردین 1403
19 ماه مبارک رمضان

👋🏽 اندکی اندیشه ضرر ندارد