🔴حوزه های علمیه و اخلاق هوش مصنوعی(قسمت دوم)

🟪 حوزه های علمیه و اخلاق هوش مصنوعی: اقتضائات گذر از مخاطب «شبکه»مند به مخاطب «هوش»مند

✍🏼حسینعلی رحمتی

قسمت دوم:
حوزه های علمیه در مواجهه با عصر هوش مصنوعی چه باید بکنند؟

(قسمت اول را اینجا مطالعه کنید)

حوزه و حوزویان برای مواجهه درست، به هنگام و موثر با تحولات هنجاری و اخلاقی هوش مصنوعی بایستی به مجموعه ای از نکات و برنامه ها توجه نمایند، که در این جا به چند مورد آنها اشاره می‌شود:

🔻۱. شناخت واقع بینانه و منصفانه هوش مصنوعی، و توجه به کارکردهای مثبت آن، در عین توجه به چالش های اخلاقی اش. نگاه یک سر بدبینانه به این فناوری موجب عدم اقبال نسل جوان به نظرات (حتی درست) حوزویان می‌شود.

🔻۲. توجه به این نکته که بهره گیری جامعه امروز از هوش مصنوعی صرفا تغییر استفاده از یک «ابزار» یا «رسانه»‌ یا «فناوری» جدید نیست، بلکه شروع «زیست-جهان» جدیدی برای زندگی شهروندان به عنوان مخاطبان دین و نهادهای دینی است. حضور در این زیست جهان بر روی باورهای دینی و رفتارها و نگرش های اخلاقی شهروندان می‌تواند تاثیرات مثبت یا منفی داشته باشد.

🔻۳. لحاظ کردن اخلاق پژوهی هوش مصنوعی به عنوان یک فرایند «منظم، مداوم، هدفمند، روشمند»؛ نه یک کار مقطعی و زودگذر. روز به روز بر ژرفا و پهنای استفاده از فناوری های مبتنی بر هوش مصنوعی افزوده خواهد شد و «این باران سرِ ایستادن ندارد». از این رو حوزه های علمیه بایستی از هم اکنون برای دست کم ده، بیست تا سی سال آینده برنامه ریزی و سرمایه گذاری کنند.

🔻۴. یکی از نخستین کارهایی که باید انجام شود تعیین یک «گروه اندیشه ورز» در زمینه اخلاق هوش مصنوعی است. این گروه بایستی ضرورت ها و بایسته ها و سیاست ها و برنامه های لازم را شناسایی و برای اجرایی شدن به مدیران و مراکز مرتبط در حوزه اطلاع دهند تا زمینه های اجرایی شدن آن را فراهم نمایند.

🔻۵. کار ضروری دیگر، تربیت «متخصصان اخلاق هوش مصنوعی» از بین طلاب است. بدون این کار هرگونه فعالیت اخلاق پژوهانه در این عرصه راه به جایی نخواهد برد. لذا از هم اکنون باید رشته اخلاق هوش مصنوعی راه اندازی شود. این کار موجب می‌شود که کتاب های مرجع در زمینه اخلاق هوش مصنوعی نیز تدوین گردد.

🔻۶. ترویج ادبیات اخلاق هوش مصنوعی نزد حوزویان به ویژه اساتید درس خارج نیز باید مورد توجه قرار گیرد. این کار زمینه را برای فراگیر شدن «درس اخلاق هوش مصنوعی» فراهم می‌کند. لازم است که دست کم یک درس دو واحدی برای همه طلاب حوزه در این زمینه تعریف شود. و حتی بخشی از رساله های سطح سه و چهار حوزه به این موضوع اختصاص داده شود.

🔻۷. آموزش طلاب در زمینه آشنایی با امکانات و ظرفیت های هوش مصنوعی برای تحقیق و تبلیغ و تولید محتوا براساس آموزه های اخلاق اسلام. ساخت چت بات های مشاوره اخلاقی و معرفی معارف اخلاقی اسلام و مکتب اهل بیت(ع) نیز از جمله موضوعاتی است که باید انجام شود.

🔻۸. بهره گیری از ظرفیت های برون حوزوی در داخل کشور. در مجامع علمی دیگر به ویژه دانشگاه ها نیروهای مستعد و متخصص هم در زمینه اخلاق، هم در زمینه های فنی هوش مصنوعی وجود دارند. حوزه ها باید بیش از پیش از این ظرفیت های علمی استفاده کنند.

🔻۹. حضور فعالانه در رویدادهای جهانی نیز امروز ضرورتی اجتناب ناپذیر برای حوزه دارد. چالش های اخلاقی مربوط به هوش مصنوعی امروزه یک دغدغه جهانی است، و در دیگر کشورها هم افراد و مراکزی به آن توجه دارند. از این رو حوزه های علمیه باید ضمن تعامل با آنها در حل چالش های اخلاقی مربوط به هوش مصنوعی از منظر تفکر اسلامی مشارکت داشته باشد.

🔻۱۰. اطلاع رسانی درباره فعالیت های حوزه در زمینه هوش مصنوعی نیز امر مهمی است که متاسفانه حوزه آن گونه که باید به آن توجه نکرده است. به همین خاطر اغلب شهروندان به ویژه اقشار تحصیل کرده از سیاست ها و برنامه های حوزه در این زمینه اطلاع چندانی ندارند و همین موجب قضاوت نادرست آنها درباره حوزه شده است. برای رفع این مشکل از همه ظرفیت ها و امکانات، از جمله پیام رسان های غیرایرانی که میلیون ها ایرانی از آن استفاده می‌کنند،‌بایستی بهره گرفت.
▪️پایان
۲۰ بهمن ۱۴۰۳

💥«اندکی اندیشه» ضرر ندارد