🔴حوزه های علمیه و اخلاق هوش مصنوعی(قسمت اول)

🔴حوزه های علمیه و اخلاق هوش مصنوعی: اقتضائات گذر از مخاطب «شبکه»مند به مخاطب «هوش»مند

قسمت اول:
چرا حوزه، نخستین نهاد مسوول درباب اهومص (اخلاق هوش مصنوعی) است؟

(قسمت دوم را اینجا مطالعه کنید)

✍🏼حسینعلی رحمتی

▪️به مناسبت انتصاب مدیر مرکز فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی حوزه‌های علمیه

روی سخن نوشتار حاضر با سیاستگذاران و مدیران محترم حوزه های علمیه، به ویژه مرتبطان با فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی است. آن چه تقدیم می‌شود از منظر ارتباط با اخلاق هوش مصنوعی (اَهومص) است،‌ و بررسی از منظر ارتباط با فقه و فلسفه و کلام و مانند آن از دایره بحث حاضر بیرون است.

🔻الف) واقعیت این است که اگر قرار باشد در کشور ما فقط «یک» نهاد به مسائل و مباحث اخلاقی هوش مصنوعی توجه کند، همانا حوزه های علمیه است. به این دلیل واضح که اساسی ترین وظیفه حوزه های علمیه تبلیغ دین است و مهم ترین هدف دین هم تربیت انسان اخلاقی است. از این رو، در عصر حاضر که کشور ما مثل دیگر کشورها به طور روزافزون در حال استفاده از فناوری های مبتنی بر هوش مصنوعی است، و این روند طبیعتا با شدت بیشتری ادامه خواهد یافت، این حوزه های علمیه هستند که بایستی فرصت ها و چالش های اخلاقی مربوط به این عرصه را شناسایی و برای استفاده درست از آنها و مصون ماندن جامعه از چالش های اخلاقی اش تحقیق و برنامه ریزی داشته باشند.

🔻ب) فعالیت های فردی طلاب و روحانیون در زمینه اخلاق هوش مصنوعی هرچند لازم و مفید است ولی به هیچ وجه نمی‌تواند جای تلاش های کلان، هدفمند، و برنامه ریزی شده را بگیرد. بلکه این دومی است که باید زمینه ساز و پیش‌ران اولی شود. بنابراین، اکنون که خوشبختانه چندین نهاد حوزوی در حال فعالیت در زمینه هوش مصنوعی هستند؛ و تا آنجا که نگارنده مطلع است مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور هم به ضرورت و اهمیت این گونه کارها توجه دارند، فرصت بسیار خوبی است که حوزه علمیه در سطح کلان خود در زمینه اخلاق هوش مصنوعی ورود جدی داشته باشد.

🔻ج) تا آنجا که بشخصه در این چند سال شاهد بوده ام خوشبختانه برنامه های بسیار زیادی در حوزه های قم و شهرستان ها به صورت کلاس درس، نشست، کارگاه، سمینار و دوره های آموزشی درباب هوش مصنوعی در حال اجراست. این، جای خوشحالی، امیدواری، و قابل تقدیر است، و نشان می‌دهد برخلاف مواجهه با مباحث و مسائل فضای مجازی که حوزه ورودی بسیار دیرهنگام داشت، اینک متوجه پیامدهای زیان‌بار غفلت یا تغافل از عصر فناوری شده است. امید است که با نگاهی آسیب شناسانه و ارزیابانه به کارنامه سه دهه گذشته حوزه درباب فضای مجازی (به ویژه از منظر تاملات اخلاق اندیشانه و تلاش های اخلاق پژوهانه) درس ها و تجربه های لازم برای مواجهه درست،‌ به موقع و موثر با اخلاق هوش مصنوعی آموخته شود.

🔻د) هرگونه فعالیت درباب طراحی و توسعه، ساخت، استفاده،‌ و سیاستگذاری درباره هوش مصنوعی از منظر علوم حوزوی (از فقه گرفته تا علوم دیگر مثل فلسفه و کلام) باید بررسی و تحلیل شود، اما باید دقت کرد مبادا فقط تمرکز بر بررسی های فقهی باشد و از توجه به تحقیق و تاملات اخلاقی غفلت شود.

📌پ ن:
در راستای آنچه گذشت،‌ در قسمت بعد راهکارهایی پیشنهاد خواهد شد.

۱۹ بهمن ۱۴۰۳

👋🏽ادامه دارد...

💥«اندکی اندیشه» ضرر ندارد