💢 کارکردهای فضای مجازی برای ایفای مسوولیت اخلاقی والدین امروزی

💢 کارکردهای فضای مجازی برای ایفای مسوولیت اخلاقی والدین امروزی

✍🏼مریم نعیمی
دانشجوی دکتری مدرسی اخلاق اسلامی دانشگاه قرآن و حدیث

🔹الف) پیدایش فناوری اطلاعات، به ویژه فضای مجازی، بر تمام ابعاد زندگی انسان در جامعه جهانی معاصر و از جمله بر نظام خانواده تاثیر گذاشته است. از جمله این که استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی نوع روابط اعضای خانواده را تااندازه ای تغییر داده و از منظر اخلاقی فرصت ها و تهدیدهای جدیدی را فراروی ایفای وظیفه والدگری پدر و مادرها قرار داده است. اما برخلاف آمار نگران کننده درباره درصد فروپاشی خانواده ها، جای بسی امیدواری است که هنوز خانواده ایرانی پناهگاه امنی برای اعضای خانواده، به ویژه نوجوانان و جوانان است. از این رو با توجه به نقش خانواده در تربیت اخلاقی فرزندان، بایستی مسائل و موضوعات مربوط به آن توسط محققان و اخلاق پژوهان بررسی شود و نتایج حاصله در اختیار جامعه قرار گیرد.

🔹ب) در راستای آنچه گفته شد، جستار حاضر در پی پاسخ به این سوال است که: والدین از فضای مجازی چه استفاده های «مثبتی» درباره فرزندان خود می‌توانند داشته باشند؟ متاسفانه والدین در مواجهه با فناوری اطلاعات برای ایفای نقش والدگری خود با چالش‌های متعددی مواجه هستند، به گونه ای که تعدد مسائل و مشکلات گاهی آنها را از مزایای استفاده از این فضا غافل می‌کند، اما بی تردید این فناوری می‌تواند ابزاری بسیار سودمند برای آنان جهت ایفای مسوولیت خود نسبت به فرزندان شان باشد. از این منظر، موارد زیر را می‌توان برخی از مهم ترین مزیت ها و کاربردها دانست:
▪️۱. تحکیم ارتباطات خانوادگی: فضای مجازی می‌تواند والدین را یاری کند تا در مواقعی که حضور فیزیکی ندارند، بتوانند با فرزندان خود از طریق اینترنت ارتباط برقرار و روابط خود را بهبود بخشند.
▪️۲. ارتقای دانش، افزایش آگاهی، وآموزش مهارت های زندگی: والدین می‌توانند از ابزارهای آموزشی و نرم افزارهای مختلف، همچنین منابع متنی، صوتی و تصویری فراوان در فضای مجازی برای آموزش فرزندان خود با صرف هزینه کمتر بهره‌مند شوند.
▪️۳. پرورش هوش اخلاقی: هوش اخلاقی عبارت است از هنر به کارگیری اصول اخلاقی و اتخاذ بهترین تصمیم در موقعیت های مختلف. پدرومادرها می‌توانند با استفاده از راهنمایی هایی ارایه شده در فضای مجازی برای تقویت هوش اخلاقی فرزندان شان استفاده کنند. ثمره این کار در تصمیم های فرزندان چه در فضای مجازی و چه در فضای فیزیکی بروز پیدا خواهد کرد.
البته به رغم این که اینترنت می‌تواند ابزار موثری برای پرورش هوش اخلاقی باشد، اما باز هم فرزندان نیازمند راهنمایی والدین هستند تا در این زمینه به مشکل دچار نشوند، چون همه آن چه که در فضای مجازی مطرح می‌شود قابل اعتماد نیست. کتاب «زیبایی فضای مجازی با هوش اخلاقی»، نوشته سمیه رومینا، از جمله منابعی است که می‌تواند به والدین کمک ‌کند تا بتوانند استفاده صحیح و اخلاقی از دنیای دیجیتال را به فرزندانشان آموزش دهند.
▪️۴. تعامل با فرزندان: والدین می‌توانند با ارسال مطالب مفید برای فرزندان خود و با شکل دهی ارتباطات آنلاین مناسب، و دریافت بازخورد از طریق فرزندان با بهترین سرمایه‌های زندگی شان تعامل داشته باشند و میزان و نوع ارتباطات خود با آنها را بهبود بخشند.
▪️۵. ارتقای سطح آگاهی والدین: پدرومادرها برای راهنمایی فرزندان خود جهت استفاده اخلاقی از فضای مجازی، خودشان نیازمند آموزش هستند. از این رو می‌توانند با بهره‌گیری از انواع مطالب و دوره‌های آموزشی که در فضای مجازی درباره تربیت اخلاقی هست استفاده کنند، مهارت‌های جدیدی بیاموزند و اطلاعات خود را به روز کنند. آنها همچنین می‌توانند با استفاده از این فضا با متخصصان اخلاق و تربیت تماس بگیرند و با آنها مشاوره نمایند.
▪️۶. آموزش ارزش های اخلاقی به فرزندان: والدین می‌توانند از امکاناتی چون بازی های آنلاین برای آموزش غیرمستقیم ارزش‌های اخلاقی و دینی به اعضای خانواده استفاده کنند.
▪️7. نظارت فعال: به خاطر وجود افراد غیراخلاقی در فضای مجازی، فرزندان همواره در معرض تهدیدهای فضای مجازی هستند؛ به ویژه که آگاهی و تجربه لازم را برای محافظت از خود در این فضا ندارند. از این رو والدین باید بر فعالیت بچه ها در فضای مجازی و نوع محتوای مورد استفاده آنها نظارت داشته باشند و به آنها آموزش لازم را بدهند تا بدانند چگونه مسئولانه از اینترنت استفاده کنند. والدین به شرط آگاهی از سازوکارهای فضای مجازی، می‌توانند از آن به عنوان یک ابزار نظارتی استفاده کنند.

23 دی 1403