💠 شیعه حسینی، و زیست اخلاقی در فضای مجازی (2)

✅هدف گذاری درست؛ لازمه فعالیت اخلاقی در فضای مجازی

🔻  1. یکی از درس های نهضت حسینی برای زیست اخلاقی در فضای مجازی، انتخاب «اهداف» ارزشمند برای فعالیت در این عرصه است. امام حسین(ع) با صراحت اهداف حرکت خود را مشخص کرده است: «أللّهُمَّ إنّکَ تَعْلَمُ إنَّهُ لَمْ يَکُنْ ما کانَ مِنّا تَنافُسا فى سُلْطانٍ وَ لاَ الْتِماسا مِنْ فُضُولِ الْحُطامِ وَلکِنْ لِنَرُدَّ المَعالِمَ مِنْ دينِکَ وَ نُظْهِرَ الاْءصلاحَ فى بِلادِکَ وَ يَأْمَنَ الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبادِکَ وَ يُعْمَلَ بِفَرائِضِکَ وَ سُنَنِکَ وَ أحْکامِکَ»؛ خداوندا! تو آگاهى که آنچه به دست ما صورت گرفت نه به طمع پادشاهى و جاه بود، نه به طلب ثروت و مال، بلکه ما خواستيم تا نشانه هاى راه دينت را ارائه دهيم، و در شهرهاى تو اصلاح را آشکار کنيم، تا بندگان مظلوم تو در امنيت باشند و به فرائض و سنت¬ها و احکام تو عمل کنند» (تحفالعقول،‌ص 329).

🔻  2. بنابراین، یکی از لوازم حسینی زیستن در فضای مجازی آن است که هرگونه فعالیت ما در این فضا، چه به صورت فردی (مانند گذاشتن یک پست یا انتشار یک تصویر)، چه گروهی (مانند مشارکت در چالش های اینترنتی) در راستای اهداف اخلاقی باشد.

🔻  3. مشخص کردن هدف، یک وظیفه اخلاقی هم محسوب می¬شود چرا که تکلیف دیگران را برای همراهی یا عدم همراهی با یک فعالیت مشخص می‌کند، و آنان را از افتادن در دام فعالیت های ناآگاهانه و کورکورانه در امان می‌دارد. آنها براساس اهدافِ مشخص شده تصمیم می‌گیرند که مثلا عضو یک گروه یا کانال بشوند یا نه، یک صفحه را در شبکه های اجتماعی فالو بکنند یا خیر، یک مطلب را لایک بکنند یا نکنند، یک محتوا را برای دیگران ارسال کنند یا این که آن را نادیده بگیرند.
مدیران گروه ها و صفحه ها هم براساس هدف یا اهدافی که یک کاربر دارد می‌توانند به او اجازه ماندن و فعالیت بدهند یا به او اخطار دهند و حتی او را اخراج و حذف کنند. نهادهای حاکمیتی هم براساس اهداف اعلام شده از سوی سایت ها و شبکه ها می‌توانند درباره موافقت یا مخالفت با فعالیت آنها در فضای مجازی تصمیم گیری کنند.
همچنین هدف ها هستند که«ابزار و روش ها» را معلوم می‌کنند، و زمینه ارزشداوری و قضاوت اخلاقی درباره گفتار و رفتار افراد در فضای مجازی را مشخص می‌کنند. به این ترتیب مشاهده می‌کنیم که تعیین اهداف برای هرگونه فعالیت در فضای مجازی تا چه اندازه می‌تواند تاثیرگذار باشد.

🔻  4. هدف وقتی ارزشمند و قابل دفاع است که از نظر اخلاقی قابل توجیه باشد. به عنوان مثال،‌ مواردی چون افزایش آگاهی شهروندان، آموزش مهارت های مورد نیاز زندگی، امر به معروف و نهی از منکر، حفظ محیط زیست، کمک به نیازمندان واقعی، شکوفا کردن استعدادها، گسترش اخوت و برادری در جامعه از جمله اهدافی است که از نظر اخلاقی قابل دفاع است.

🔻  5. آنچه گفته شد البته ناظر به وظایف تولیدکنندگان محتوا و مدیران گروه ها و سایت و صفحات فضای مجازی بود، اما کاربران هم در این زمینه وظایفی دارند؛ از جمله این که: قبل از انجام هر فعالیتی در این فضا (حتی در حد کارهای کوچکی چون لایک کردن) باید ببینند کمک به تحقق این اهداف، آیا به تحقق یک فضیلت اخلاقی می‌شود یا یک رذیلت اخلاقی ‌.
👈🏿توجه داشته باشیم که در فضای مجازی هم، مثل فضای فیزیکی، کوتاهی دیگران در انجام وظایف اخلاقی خود، مجوز غفلت یا تغافل ما از وظایف خودمان نمی‌شود.

✍️حسینعلی رحمتی
9 مرداد 1401
@harahmati