✍️ حمید بُردخونی
هنگام نگارش پایاننامه، کتاب مأخذشناسی اخلاق فناوری اطلاعات و ارتباطات را خریدم. هنگام مطالعهی منابع نوشتاری (مکتوب)، سه تاریخ را یادداشت کردم:
۱) منابع مکتوب قبل از ورود اینترنت به ایران
۲) منابع مکتوب بعد از ورود اینترنت تا [آغاز به کار وبلاگها یا] نقطهی آغاز رسانههای اجتماعی (۱۳۶۸- ۱۳۸۱)
۳) منابع مکتوب بعد از ۱۳۸۱
🔺در بازهی زمانی (۱) تنها یک متن نوشتاری درباره اخلاق فناوری اطلاعات وجود دارد. و زمان آن به اسفندماه ۱۳۵۷ برمیگردد. اسم کتاب «انقلاب امید: در ریشههای عوامل اومانیستی جامعه صنعتی» است. اریک فروم در این کتاب به جامعهای اشاره میکند که در آن انسان خوب میخورد، خوب میخوابد ولی با این حال او منفعل است. چنین انسانی کم احساس است و فردیت و خلوتش نیز در معرض تهاجم است. نویسنده معتقد است در چنین جامعهای، انسان از نظر مادی دارای رشد روزافزون است؛ اما از منظر اخلاقی، عاطفی و فرهنگی و اجتماعی عقبگرد دارد (نقل شده در رحمتی، ۱۳۹۲: ۱۴۵)
🔺در بازهی دوم، ۳۲-۳۱ منبع وجود دارد (برخی از منابع گردآوریاند. به عنوان نمونه خیلی از منابع سال ۱۳۷۹ از کتاب چالشهای حقوقی، اخلاقی و اجتماعی فضای رایانهای است).
ویژگی بازهی دوم چیست و چرا بازهی دوم مهم است؟
با فراگیر شدن اینترنت در دهه ۱۹۸۰ در غرب و نیز گسترش فناوریهای ارتباطی، فضای مجازی شکل گرفت. در ایران، اینترنت برای اولین بار سال ۱۳۶۸ و سپس به صورت عمومی سال ۱۳۷۲ برای استفاده دانشگاهی وارد ایران شد (بردخونی، ۱۳۹۹: ۱۴). همچنین اولین ارائه دهنده خدمات وبلاگ فارسی، پرشین بلاگ است که در سال ۱۳۸۱ آغاز به کار کرد (ویکی پدیا). هر چند وبلاگ هنوز با رسانههای اجتماعی فاصله داشت اما میتوان آن را نقطهی آغاز رسانههای اجتماعی دانست که شبکههای اجتماعی دیجیتال نسل سوم در بستر آنها شکل گرفت (محسنیانراد، ۱۳۹۹: ۲۶۶).
بنابراین نسلی از ایرانیان یادگرفتند به جای گفتوگوی چند نفرهی تاکسی، یا کافه نادری و قهوهخانهها، در ابعادی بسیار وسیع به نام وبلاگ، دربارهی هر موضوعی که به آن علاقه دارند سخن بگویند و بحث کنند (محسنیانراد، ۱۳۹۹: ۲۶۷).
بررسی منابع نوشتاریِ بازههای زمانی اول و دوم نشان میدهد مباحث اخلاقی فضای مجازی چندان مورد توجه قرار نگرفته است. رواج اخبار جعلی، شایعهپراکنی، پورنوگرافی، حریم خصوصی، هک کردن، سرقت اطلاعات، اطلاعات کاذب، قمار اینترنتی، خرید و فروش، تزاحم اخلاقی و... از مباحث مهمی است که چندان مورد توجه واقع نشده است.
از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۲ (بر اساس مأخذشناسی) بیش از ۴۰۰ منبع مکتوب وجود دارد. بیش از ۱۰ برابر شدن منابع مکتوب در بازهی زمانی ۱۱ ساله نشان دهندهی توجه به مسائل حوزهی اخلاق فناوری است. توجهی که به گواه متخصصان (https://eitaa.com/harahmati/383) این حوزه، چندان کافی نبوده است.
۲۴ دیماه ۱۴۰۱
🔺مطلب مرتبط:
https://eitaa.com/harahmati/402
#کامنت_نگاری
@commentnegari
بستن *نام و نام خانوادگی * پست الکترونیک * متن پیام |