از «کلیک» تا «شلیک»؛ یک لحظه غفلت، یک عمر پشیمانی

💢از «کلیک» تا «شلیک»؛ یک لحظه غفلت، یک عمر پشیمانی

👈🏿 «ماجرا از انتشار یک عکس در صفحه اینستاگرام آغاز شد. فردی تصویر دوران کودکی یکی از بستگانش را در صفحه اینستاگرام منتشر کرد تا موجبات خنده و تمسخر فامیلی را فراهم کند اما این کار نسنجیده به مذاق «وحید» خوش نیامد چون او انتظار چنین رفتاری را از بستگانش نداشت. همین موضوع به تهدید و چشم غره در لایوهای اینستاگرامی انجامید تا جایی که تهدیدها شکل جدی به خود گرفت و به تیراندازی کشید و به کشته شدن دو نفر منجر شد» (روزنامه خراسان، 21 دی 1399، کد خبر: 717029.).

♈️1. ماجرای بالا نشان می‌دهد که کارهای به ظاهر ساده و معمولی که همه ما شبانه روز در شبکه های اجتماعی انجام می‌دهیم، برخلاف ظاهرشان، بسیار مهم و حساس هستند، و گذاشتن یک عکس، نوشتن یک شوخی، درج یک کامنت کوتاه، یک لایک ساده، یا حتی گذاشتن یک شکلک (ایموجی) واستیکر می‌تواند موجب چه ضرر و زیان هایی غیرقابل جبرانی بشود که قطعا از ابتدا به اندازه سر سوزنی به ذهن مرتکبان آن خطور نمی‌کند.

♈️2. مشکل از کجاست؟ از این جا که ما:
حضور آسان و فعالیت ساده و راحت در شبکه ها را می‌بینیم ولی به اهمیت و حساسیت کار در این شبکه ها توجه نمی‌کنیم.
فان بودن و شوخی وسرگرمی و خنده را می‌بینیم ولی به این که ممکن است «آخر هر خنده ای گریه باشد» نمی‌اندیشیم.
سرعت در انتشار مطلب را می‌بینیم ولی به ماندگاری پیامدهای آن فکر نمی‌کنیم.

♈️3. موضوعات حساسیت برانگیز
هرگونه رفتار نادرست و غیراخلاقی نسبت به دیگران در فضای مجازی موجب خشم و ناراحتی آنها و حتی بروز رفتارهای نادرست از سوی آنها می‌شود (خشم خداوند هم به جای خود)، ولی برخی موارد از حساسیت بیشتری برخوردار است و بایستی از تمسخر، تحقیر، توهین و فحاشی نسبت به آنها خودداری کنیم. مثلا:
1. تصاویر شخصی و خانوادگی
2. وضعیت مالی، سرمایه و درآمدها
3. مسائل ناموسی، و روابط عاطفی و عشقی
4. باورهای دینی و مقدسات مذهبی
5. ویژگی های جسمی و بدنی

♈️ برای این که به آبرو و حیثیت دیگران «شلیک» نکنیم:

🔸1. صد بار گزکنیم، یک بار کلیک: قبل از کلیک کردن، ابتدا به طور جدی به جوانب و عواقب کارمان فکر کنیم. خود را جای کسی بگذاریم که می‌خواهیم درباره اش مطلبی را منتشر کنیم و از دید او به موضوع نگاه کنیم. این سخن امیرمومنان(ع)، که عاقبت انديشى پيش از شروع هرکاری موجب در امان ماندن از پشیمانی می‌شود («اَلتَّدبِيرُ قَبلَ العَمَلِ يُؤمِنُ النَّدَمَ»؛ غرر الحکم، ص 354) راهکار خوبی برای رفتار اخلاقی در شبکه های اجتماعی است.

🔸2. قبل از انتشار هرگونه خبر یا عکس و فیلم از دیگران، ابتدا از آنها اجازه بگیریم، و هدف خود را بگوییم.

🔸3. به مجرد اطلاع از ناراحتی یا نارضایتی فرد، مطلب منتشر شده را حذف کنیم و از دیگران هم بخواهیم از انتشار آن خودداری کنند (گرچه با توجه به ساختار فضای مجازی چنین کاری به طور کامل متاسفانه امکان پذیر نیست).

🔸4. از کسی که موجب ناراحتی اش شده ایم یا حقش را ضایع کرده ایم، از طریق فضای مجازی، و اگر ممکن است به صورت حضوری، عذرخواهی کنیم و تا جایی که ممکن است ضررهای مادی و معنوی که به او وارد کرده ایم را جبران کنیم(معنای واقعی توبه).

🔸5. این سخن زیبای امام علی(ع) را آویزه گوش کنیم که: جهالت موجب لغزش و پشیمانی انسان می‌شود(«الْجَهْلُ يُزِلُّ الْقَدَمَ وَ يُورِثُ النَّدَمَ»؛غرر الحکم، ص 75). بنابراین، قبل از انتشار هرگونه مطلب یا تصویری درباره موضوعات حساسی که در بالا ذکر شد، با افراد آگاه و دلسوز مشورت کنیم. ممکن است آنها به نکاتی توجه کنند که ما از آن غافلیم. مثلا می‌دانند که فلان شخص روحیه حساسی دارد و از انتشار تصاویرش در شبکه های اجتماعی ناراحت و عصبانی می‌شود.

🔸6. شعار بالای صفحه کلیدمان این باشد: اخلاق در فضای مجازی هم حقیقی است. پس در این فضا با دیگران چنان رفتار کنیم که دوست داریم با خودمان رفتار شود.

دکتر حسينعلي رحمتي
6 بهمن 1399