...
.png)
(2).jpg)
(0)
(0)
«لايوها» خبر از تغيير وضع مي دهند: چند نکته درباره لایو اینستاگرامی پسربچه 14 ساله
✅در روزهای اخیر انتشار لایو یک پسر چهارده ساله با دختری که در اینستاگرام عمدتا با بدن نمایی به کارهای تبلیغاتی و کسب شهرت می‌پردازد، خبرساز شده است. بی حیایی دختر و بی پروایی پسربچه در گفت وگو پیرامون مسائل جنسی، تعجب و تاسف مخاطبان را برانگیخته است. انتشار این لایو بار دیگر موضوع چگونگی حضور نوجوانان و جوانان در شبکه های اجتماعی را پررنگ کرد، و هرکس سعی کرد در این زمینه راهکارهایی را ارایه دهد.
✅هرچند تجربه نشان داده این گونه مباحث متاسفانه پس از چند روز، و تا پیدا شدن سوژه بعدی، به فراموشی سپرده می‌شود، ولی برای کسانی که نمی‌خواهند در این زمینه دچار سطحی نگری یا غفلت و فراموشی شوند، با نگاه پدیدارشناسانه و آسیب شناسانه به این لایو، نکات زیر بیان می‌شود:
🔻1. لایو این پسربچه نه اولین نه آخرین مورد از حضور نامناسب نوجوانان در شبکه های اجتماعی است. بخواهیم یا نخواهیم، شبکه های اجتماعی در جامعه امروز ایران (مانند دیگر کشورها) حضوری رو به گسترش دارند و (دست کم به این زودی) قابل حذف شدن نیستند. بنابراین، همه کسانی که دغدغه فضائل و رذائل اخلاقی در این شبکه ها را دارند (از شهروندان عادی مثل پدرومادرها گرفته تا نهادهای حاکمیتی و غیرحاکمیتیِ متصدی تعلیم و تربیت و فرهنگ و دین و اخلاق از قبیل آموزش و پرورش و حوزه های علمیه) نیز بایستی تحقیق و تامل اخلاقی درباره ماهیت این شبکه ها و مناسبات حاکم بر آنها را یک وظیفه کلان و دائمی برای خود تلقی کرده و از کارهای مقطعی بپرهیزند.
🔻2. باید نوجوانان و جوانان را به عنوان بزرگترین و مهم ترین گروه از کاربران شبکه های اجتماعی به رسمیت بشناسیم و چیستی، چرایی، و چگونگی حضور آنها را تحلیل و بررسی کنیم. حضور آنها در این فضا از نظر اخلاقی کارکردی دوگانه دارد: هم به محتوای مفید و مناسب دسترسی دارند و از این شبکه ها برای کارهای خوبی چون تجارت، دانش افزایی و بروز استعدادها و توانمندی های خود استفاده می‌کنند، هم، کم و بیش به محتوای غیراخلاقی دسترسی دارند و در مواردی هم مرتکب رفتارهای نادرست مثل حضور در لایوهای جنسی می‌شوند.
🔻3. فضای مجازی امروزه از یک وسیله ارتباطیِ محض یا محلی برای سرگرمی و وقت گذرانی نوجوانان و جوانان خارج، و به یکی از عوامل موثر و هنجارگذار اخلاقی تبدیل شده است. اگر در زمان های گذشته بچه ها رفتارهای درست و نادرست را از افرادِ دارایِ «قُرب مکانی» مثل والدین و بزرگترهای فامیل، روحانی محل یا معلم مدرسه یاد می‌گرفتند، و اگر در چند دهه اخیر عوامل دیگری چون رادیو و تلویزیون و مطبوعات به آن اضافه شده بود، اما امروزه وضع عوض شده و فضای مجازی با بی معنا یا کم رنگ کردنِ «مکان»، به جمع عوامل پیشین پیوسته و حتی آنها را با چالش های جدی مواجه کرده است. کسی که ابعاد و زوایا و کارکردهای این عامل را به درستی نشناسد نمی‌تواند با آن مواجهه ای منطقی و موثر داشته باشد.
🔻4. بازتعریفِ «مصادیقِ هنجارهای اخلاقی» و «معیارهای ارزشداوری اخلاقی» یکی از کارکردهای فضای مجازی به عنوان یک منبع هنجارگذار جدیداست (درباره «بازتعریفِ مفاهیم» باید بررسی بیشتری انجام شود). این تعریف جدید ممکن است با آنچه در سنت اخلاقی و فرهنگی ما بوده است بسیار متفاوت، و حتی متضاد، باشد. به عنوان مثال، در همین لایو پسر نوجوان «بچه مثبت بودن» خواهرش را یک ضدارزش می‌شمارد، باصراحت درباره تمایلات (نادرست) جنسی اش سخن می‌گوید، و ازاین که دوستانش این سخنان را بشوند ابایی ندارد. این بی پروایی را مقایسه کنید با آنچه در اخلاق اسلامی و فرهنگ سنتی ما به عنوان «حیا و شرم» شناخته می‌شود.
🔻5. افزایش شکاف دیجیتالی بین نسلی به مدد فجازی: نوجوانی که در این لایو حضور دارد می‌گوید برای این که پدر و مادرش از فعالیت او در فضای مجازی مطلع نشوند مطالبش را مخفی (Hide Story) کرده است. این گونه رفتارها نشان می‌دهد که اطلاعات نسل جدید درباره فضای مجازی بسیار بیشتر از والدین شان است، در حالی که قاعدتا باید برعکس باشد. این شکاف دیجیتالی منجر به شکاف فرهنگی، اجتماعی و ارزشی بین دو نسل می‌شود، و در نهایت باعث می‌شود که پدر ومادرها در شناخت و ایفای وظایف اخلاقی خود نسبت به فرزندان شان درباره فضای مجازی ناتوان شوند.
🔻6. تغییر زبان به مثابه نشانه تغییر فرهنگ: به کار بردن تعبیرهایی چون «نیوفیس، گَنگش بالاست، خفن بودن، کول بودن، روی مود بودن» از سوی نوجوان این لایو نمونه ای از تحولات زبانی نسل جدید است. اگر سخن فیلسوفی چون هایدگر را بپذیریم که گفته «زبان خانه وجود است»، آنگاه تغییرات زبانی را باید چیزی فراتر از تحول واژگانی بدانیم و آن را نشانه ای از تغییرات وجودی، و در واقع تحولات فکری و فرهنگی و ارزشی، تلقی کنیم. زبان ابزار ارتباط نیز هست. بنابراین، کسانی که می‌خواهند با این نسل درباره درست زیستن در شبکه های اجتماعی صحبت کنند بایستی اولا منطق این تغییرات را بشناسند، ثانیا در همسخنی با آنها ادبیات خود را تغییر دهند. این سخن البته به معنای آن نیست که به طور صدردرصد اصطلاحات و تعابیر این نسل را به کار ببرند، بلکه مقصود این است که شیوه بیان خود را نو و به روز کنند.
🔻7. عدم ثبات فکری، شخصیتی و ارزشی نوجوانان: نوجوانی که در لایو با آن خانم حضور دارد در عین که او را بهانه ارضای جنسی خود می‌داند اما می‌گوید به هیچ وجه دوست ندارد دیگران درباره مادر خودش چنین تصوری داشته باشند.
این گونه تعارض ها و دوگانگی ها، که در گفتار و رفتار این نسل کم نیست، بیانگر نوعی بی قراری فکری و کم ثباتی بنیان های ارزشی طیف هایی از این نسل است که هضم آن برای نسل پیشین آسان نیست. هستند نوجوانان و جوانانی که در صفحات اجتماعی شان هم ترانه می‌گذارند هم مداحی. ممکن است نماز نخوانند ولی در هیات عزای امام حسین(ع) شرکت می‌کنند. شاید روزه نگیرند ولی در مراسم شب قدر حضور دارند. نسل گذشته شاید درباره این دوگانگی ها نوعی ارزشداوری منفی داشته باشد، ولی چاره ای جز این ندارد که علل و عوامل این دوگانگی ها را به درستی بشناسد.
🔻8. عدم اکتفا به وجدان و مسوولیت شناسی اخلاقی برخی کاربران: دختر حاضر در این لایو با این که متوجه می‌شود پسربچه طرف صحبت او زیر سن قانونی است باز هم به گفت وگو با او درباره مسائل جنسی ادامه می‌دهد. چنین کاری هم از نظر اخلاقی هم از نظر قانونی در کشور ما و حتی کشورهای دیگر، نادرست است. وجود این حد از رذالت اخلاقی در او و کسانی چون او که برای جذب مخاطب و کسب درآمد دست به هرکاری می‌زنند، نشان می‌دهد که برای حفظ سلامت اخلاقی نوجوانان و جوانان در شبکه های اجتماعی نمی‌شود به وجدان اخلاقی فعالان شبکه ها اکتفا و کار را یک سره به کاربران واگذار کرد؛ بلکه به راهکارهای و نظارت های جدی تر هم باید اندیشید.
🔻9. ضرورت شناخت نسل جدیدِ الگوهای اخلاقی و رفتاری نوجوانان وجوانان: پسربچه حاضر در لایو خطاب به آن خانم می‌گوید: «من عضو صفحه تو هستم و به حرف هایت عمل می‌کنم». این اعتراف تلخ، بیان گر یک فاجعه ای اخلاقیِ در حال وقوع است؛ یعنی تبدیل شدن سلبریتی ها و شاخ و پلنگ های بی اخلاق فضای مجازی به الگوهای اخلاقی نسل جدید. وجه فاجعه آمیز این فرایند آن است که این الگوها از نظر دانش، بینش و منش اخلاقی فاقد کمترین صلاحیت، شایستگی و تعهد هستند اما، متاسفانه، کارکردها و جذابیت های فضای مجازی را می‌شناسند و با چگونگی بهره گیری از آن در راستای اهداف غیراخلاقی خود آشنایی دارند.
✅ خب، چه کار بايد بکنيم؟
🔻1. با بچه ها گفت وگو کنیم:
به نظر می‌رسد نوجوانان و جوانان پرتعدادترین و پیگیرترین کاربران شبکه های اجتماعی باشند. برخورد فعالانه، آگاهانه، و واقع بینانه با این حضور اقتضا می‌کند که نه آنها را از این فضا به کلی جدا کنیم و نه این که یله و رها سازیم. بلکه ما به عنوان بزرگترشان باید آنها در این زمینه گفت وگو کنیم، و نقاط قوت و ضعف فضای مجازی را برایشان بیان کنیم. به آنها بگوییم که در صورت مواجه شدن با افراد اخلاق ستیز در شبکه ها چه کاری باید انجام دهند.
🔻2. اعتماد بچه ها را جلب کنیم:
لازمه این که بچه ها نظرات ما را درباره فضای مجازی بپذیرند این است که به ما «اعتماد» کنند. نخستین گام دراین زمینه را ما بزرگترها، اعم از والدین و نهادهای حاکمیتی، باید برداریم. از نگاه بدبینانه به بچه ها بپرهیزیم، در عین حال صادقانه و محترمانه خوب و بد کارهای شان در فضای مجازی را برایشان توضیح دهیم. به آنان اطمینان دهیم که دلسوزشان هستیم و دنبال مچ گیری از آنها نیستیم. علاوه برگفتار، رفتارمان هم باید اعتمادساز باشد. مثلا اگر فرزندمان در این فضا مرتکب رفتار غیراخلاقی شد یا با رفتار غیراخلاقی دیگران مواجه شد و به ما اطلاع داد، به جای متهم کردن و سرزنش او، درباره مشکل صحبت کنیم و دنبال راهکار باشیم. نکته دیگر برای جلب اعتماد فرزندان، این است که خود ما نیز هنگام حضور در شبکه های اجتماعی اخلاق را مراعات کنیم، تا فرزندان مان به ما به عنوان یک الگوی اخلاقی بنگرند و سخن مان را بپذیرند.
🔻3. خودمان آگاهی بیشتری داشته باشیم:
متاسفانه بسیاری از بزرگترها، از پدر و مادر گرفته تا معلم و روحانی محله و غیره، آگاهی چندانی نسبت به خوبی ها و بدی های موجود در فضای مجازی ندارند (بماند که درباره نکات فنی آن هم اطلاعات شان از جوان تر ها کمتر است). این مسئله موجب می‌شود که نتوانند به وظایف خود عمل کنند. بنابراین، لازم است برای رفع این مشکل تلاش جدی داشته باشند.
🔻4. با افراد متخصص و آگاه مشورت کنیم:
عجیب است که ما بزرگترها برای خرید یک لباس یا کفش برای بچه ها از افراد مختلف کسب نظر می‌کنیم، ولی برای درست زیستن فرزندان مان درفضای مجازی نه تنها خود اطلاعات چندانی نداریم که برای کسب آن تلاشی هم نمی‌کنیم. هم مباحث اخلاقی و تربیتی بسیار زیاد و تخصصی است هم سازوکارها و مسائل و مشکلات فضای مجازی. بنابراین انتظار نیست که همه بزرگترها در این زمینه ها اطلاعات لازم را داشته باشند، اما این انتظار هست که با کسانی که در این زمینه تخصص دارند مشورت نمایند. امروزه این کار خیلی آسان شده است. با یک تماس تلفنی یا با استفاده از خودشبکه های اجتماعی و فضای مجازی می‌توان با افراد آگاه و صاحبنظران اخلاق و تربیت و فضای مجازی تماس گرفت و از نظرات آنها استفاده کرد. در خود اینترنت هم مطالبی در این زمینه وجود دارد که با جست و جو می‌شود به آنها دست یافت. خوشبختانه در سال های اخیر درباره درست زیستن در فضای مجازی کتاب ها و مقالاتی هم نوشته شده که می‌توان به آنها مراجعه کرد.
🔻5. شخصیت اخلاقی و باورهای دینی بچه ها را تقویت کنیم:
برای زیست اخلاقی فرزندان مان در فضای مجازی نمی‌شود به نظارت های بیرونی توسط والدین یا نهادهای حاکمیتی و فیلترکردن و مانند آن بسنده کرد. بلکه باید نظارت درونی بچه ها را نیز تقویت کنیم. جوانی که برای خود عزت و کرامت نفس قائل باشد، در فضای مجازی از هرکاری که این کرامت را مخدوش کند پرهیز می‌نماید. نوجوانی که باورهای دینی از قبیل تقوا و حاضر و ناظر بودن خداوند در وجودش رسوخ کرده باشد هنگام حضور در فضای مجازی هم خود را در محضر خداوند می‌داند و از کارهای خطا دوری می‌کند.
دکتر حسینعلی رحمتی
6 دی 1399
نظرات کاربران
*نام و نام خانوادگی
* پست الکترونیک
* متن پیام
بستن *نام و نام خانوادگی * پست الکترونیک * متن پیام |
0 نظر
اوقات شرعی
اذان صبح
05:54:53طلوع خورشید
07:26:15اذان ظهر
12:20:00غروب خورشید
17:12:25اذان مغرب
17:33:24شهر
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)