شهروند مسوولیت پذیر؛ متخصص مدیریت مناسبت های ملی و دینی

💢شهروند مسوولیت پذیر؛ متخصص مدیریت مناسبت های ملی و دینی

✍🏼حسینعلی رحمتی

🔻1. تا آن جا که به یاد دارم از قدیم در شهرمان رسم بود که اگر می‌خواستند مثلا عروسی بگیرند و یکی از همسایه ها یا حتی بستگان یکی از همسایه ها فوت می‌کرد، صاحبان مجلس برای مراعات آنها یا مراسم را به تاخیر می‌انداختند یا محل برگزاری را تغییر می‌دادند. این سنخ مدیریت در مواردی که مناسبت های دینی با ملی هم زمان می‌شد، مثل نوروز با شب های قدر یا عاشورا و تاسوعا، به طور جدی تری اِعمال می‌شد؛ به گونه ای که مردم معمولا در محرم و صفر از برگزاری مراسم شادی چون عقد و عروسی پرهیز می‌کردند و آن را به ماه های شادتر مثل ربیع الاول موکول می‌کردند. این روال هنوز هم در شهر خودمان هم در شهرهای دیگر کم و بیش وجود دارد و مردم چنین مراعات هایی را نه وظیفه قانونی که وظیفه اخلاقی و دینی خود دانسته و می‌دانند و با رضا و رغبت انجام می‌دهند.

🔻2. در سال های اخیر هرگاه مناسبت های دینی و ملی هم زمان می‌شود بحث چگونگی مواجهه با آنها نیز تند می‌شود و معدودی از افراد به بهانه دفاع از یکی و مخالفت با دیگری، شهروندان را به سوی دوگانه خطرناک «یا ایرانی یا مسلمان» سوق می‌دهند. فراگیری فضای مجازی هم به این بحث ها دامن می‌زند. برخلاف گذشته، امروزه اگر این مسئله چه از سوی نهادهای حاکمیتی، چه نهادهای دینی و چه از سوی خود مردم به درستی مدیریت نشود می‌تواند موجب چالش های جدی فرهنگی، دینی، اجتماعی و حتی امنیتی شود و همزیستی اجتماعی را با خطر مواجه کند.

🔻3. در جامعه ما افراد از نظر تقید به مناسک دینی یا تعلق خاطر به آداب و رسوم ملی یک دست نیستند و طیفی را تشکیل می‌دهند که یک سرِ آن طرفداران سینه چاک آیین های ملی هستند و سرِ دیگر آن مدافعان پرشور مراسم مذهبی. هریک از این دو با یکدیگر به شدت مخالف اند و به طرد و تحقیر و (گاه) تمسخر دیگری می‌پردازند. اما در وسط این طیف اکثریت افراد جامعه هستند که با فرهنگ دینی و ملی خود بر سرِ مهر هستند و بین آنها لزوما تعارضی نمی‌بینند. اینان را می‌توان شهروندان مسوولیت پذیری دانست که امروزه چه در فضای مجازی چه فیزیکی نقش موثری در مدیریت ماجرا ایفا کرده اند و نگذاشته اند گُسل های مربوط به این موضوع فعال شود.

🔻4. با توجه به آن چه گفته شد، نهادهای دینی یا حاکمیتی که قصد ورود به موضوع مناسبت های دینی و ملی را دارند باید بسیار سنجیده عمل کرده و طیف بندی بالا را در نظر بگیرند. آنها باید روی طیف میانه ای که در بالا گفت شد حساب باز کنند و به کمک آنها مانع از شکل گیری تعارض دین و ملیت شوند، که این به ضرر هر دو است. برای این کار باید در کنار فعالیت های تبلیغی و ترویجی خود،‌ به خرد جمعی و مشارکت این طیف که اکثریت مردم را تشکیل می‌دهند اعتماد کنند و از آنها یاری بخواهند و مدیریت کار را به آنان واگذار کنند. این مشارکت موجب مسوولیت پذیری اکثریت شهروندان می‌شود و آسیب ها و پیامدهای آن را به شدت کاهش می‌دهد.

🔻5. شهروندان مسوولیت پذیر لنگر تعادل جامعه و ضامن حفظ همزیستی و انسجام اجتماعی هستند. شهروند مسوولیت پذیر چه در اجرای آیین های ملی و باستانی و چه در برگزاری مراسم دینی، مراعات هم وطن خود را می‌کند. به عنوان مثال،‌ در هم زمانی سیزده فروردین با روز شهادت امام علی(ع) اگر هم به دامان طبیعت رفت از انجام رفتارهایی که بیان گر بی توجهی یا بی اعتنایی به ایام شهادت آن امام است خودداری می‌کند.

🔻 6. چه برای تربیت شهروند مسوولیت پذیر، چه برای بهره گیری از توانمندی های او بایستی از ظرفیت فضای مجازی استفاده کرد. شهروند ایرانی در طول تاریخ نشان داده که در مجموع طبعی متعادل و مسوولیت پذیر دارد. و همین موجب شده که همواره چه در سور و سوگ چه در همزمانی مناسبت های دینی و ملی اش ماجرا را به خوبی مدیریت کند. فقط باید سطح آگاهی شهروندان را بالا برد. این، مسوولیت سترگ کسانی است که دل در گرو اعتلا و سربلندی «ایرانِ اسلامی» دارند؛ آن هم در این مقطع مهم تاریخی.

13 فروردین 1403

21 ماه مبارک رمضان 1445ق

👋🏽 اندکی اندیشه ضرر ندارد