با تردز عضو جدید خانواده شبکه های اجتماعی چه کنیم؟

یکی دو روز اخیر شرکت متا از میکروبلاگ متن محور «تردز» (Threads) رونمایی کرد، و درهمین فاصله تعداد کاربران آن از مرز 30 میلیون نفر فراتر رفت. به  بهانه ورود این عضو جدید شبکه های اجتماعی، بخش هایی از یادداشتی را که دو سال قبل همزمان با راه اندازی «کلاب هاوس» از منظر #اخلاق_فناوری_اطلاعات نوشته شد خدمت مخاطبان گرامی تقدیم می‌کنم؛ چرا که مباحث مطرح شده در آنجا برای این پلتفرم هم قابل طرح است.

حسینعلی رحمتی

15 تیر 1402

✅ فراگیر شدن این شبکه در کشورمان فرصت مناسبی است برای بررسی یک موضوع بنیادین، یعنی «چگونگی مواجهه با شبکه های جدید». در این جا به طور مختصر و بیشتر از منظر ارتباط با اخلاق، چند نکته بیان می‌شود. مواجهه «واقع بینانه» و «موثر» با شبکه های جدید مستلزم توجه به چند نکته است:

🔻 1. شناخت فلسفه وجودی شبکه های جدید:
هر پلتفرم جدیدی که پا به میدان می‌گذارد بر اساس محاسبات و بررسی های قبلی و برای «پرکردن یک جای خالی» و «برآورده کردن یک نیاز» طراحی شده است. از این رو در مواجهه با شبکه های جدید بایستی این نیازها را بشناسیم، از منظر اخلاقی بررسی کنیم و برای برآورده کردن آنها تلاش کنیم تا مخاطبان از روی اختیار، استفاده از پلتفرم های داخلی را ترجیح دهند.

🔻 2. توجه به کارکردهای دوگانه (خوب و بد) شبکه ها:
هر پلتفرمی از منظر اخلاقی کارکردهای مثبت دارد و کارکردهای منفی. نگاه یکسر بدبینانه و تمرکز بر نکات منفی و غفلت یا تغافل از کارکردهای مثبت (و برعکس) موجب می‌شود که در شناخت «واقع بینانه» و «منصفانه» شبکه ها دچار خطا شویم و طبیعتا راهکارها و سیاستگذاری هایی هم که ارایه می‌کنیم مورد استقبال مخاطب قرار نگیرد و راهکارها و هشدارهای ما را نپذیرد (هرچند به واقع درست باشد).

🔻 3. آسیب شناسی و درس آموزی از تجارب گذشته:
باید بررسی شود که نوع مواجهه ای که تاکنون چه از سوی «شهروندان» و چه از سوی «نهادهای حاکمیتی» با شبکه های اجتماعی پیشین انجام شده اولا در چه مواردی و تا چه اندازه از نظر اخلاقی قابل دفاع بوده، ثانیا این رویکردها چه پیامدهای درست یا نادرست اخلاقی را در پی داشته است.

🔻 4. تقدم و تمرکز بر کارهای ایجابی:
با ورود هر پلتفرم جدید به کشورمان چنانچه از ابتدا رویکردهای سلبی از قبیل فیلترینگ به عنوان یک «اولویت» در نظر گرفته شود، و به فعالیت های ایجابی از قبیل رشد اخلاقی کاربران، افزایش سواد رسانه ای آنها و آگاهی بخشی نسبت به فضائل و رذائل اخلاقی هر شبکه و چگونگی زیست اخلاقی در آنها غفلت شود، این کار:
🔘 اولا موجب تضعیف همفکری، همدلی، و همراهی کاربران با نهادهای مسوول می‌شود،
🔘 ثانیا با فراگیر شدن استفاده از فیلترشکن ها و VPNها و با ورود فناوری های جدید که زمینه دسترسی به اینترنت بدون فیلترینگ را فراهم می‌کند، تلاش برای مسدودسازی به نتیجه موثر منتهی نمی‌شود،
🔘ثالثا دور زدن فیلترینگ موجب نقض قانون از سوی شهروندان می‌شود که کاری نادرست است. بگذریم از این که استفاده از فیلترشکن ها خود مشکلات اخلاقی دیگری را به دنبال دارد،
🔘رابعا موجب کاهش حضور افراد اخلاق گرا در شبکه های جدید و کاهش تاثیرگذاری آنها می‌شود،
البته آنچه گفته شد به معنای مخالفت با فیلترینگ کلی و عدم برخورد با افراد اخلاق گریز در شبکه ها نیست، که در جای خود لازم و ضروری است.

🔻 5. راه اندازی پلتفرم های داخلیِ مفید، موثر و رقابت پذیر:
ساخت شبکه هایی که حاصل تلاش علمی برنامه نویسان کشورمان باشد کاری ارزشمند است ولی با توجه به تجارب گذشته زمانی تاثیرگذار است و مورد استقبال عمومی قرار می‌گیرد که اولا طبق قانون «رقابت و مزیت سازی» از نظر کیفیت خدمات و امکانات مساوی یا بهتر از نمونه های خارجی باشد، ثانیا تشویق و ترغیب به استفاده از آنها بیشتر متکی به افزایش کیفیت خدمات و «جلب اعتماد» کاربران باشد تا ممانعت از دسترسی به نمونه های خارجی.

💢 دنیای امروز دنیای «رقابت» پلتفرم هاست و هر کدام که قوی تر و کارآمدتر بود به طور طبیعی از سوی مخاطبان مورد استقبال قرار می‌گیرد و طبیعتا تاثیرات خوب و بد اخلاقی خود را خواهد داشت. بنابراین، زمان شناسی، تسریع در اقدام، و مزیت سازی موجب پیشگامی و افزایش تاثیرگذاری اخلاقی شبکه ها خواهد شد.

✍️حسینعلی رحمتی
📆 18 فروردین 1400

#بازنشر

♨️«اندکی اندیشه» ضرر ندارد👈@harahmati