🔻حوزه های علمیه و نسلِ شبکه‌مندِ «لیروا منکم»

✍️حسینعلی رحمتی

✅1. گسترش شبکه های اجتماعی در جامعه ما، حوزه های علمیه را با نسل جدیدی از مستمعان مواجه کرده که یکی از مهم ترین ویژگی های شان حضور در فضای مجازی و انس با شبکه های اجتماعی است. به همین خاطر چنانچه روحانیون مناسبات حاکم بر این شبکه ها و فضای زیستی این مستمعانِ شبکه‌مندِ «حاضر ولی غایب» را نشناسند، در انجام وظایف تبلیغی خود با چالش های فراوان مواجه خواهند شد.

✅2. این مستمعان از چشمِ گوشی های خود به دین و روحانیت می‌نگرند، و کوچکترین رفتار یا گفتار آنان را، به ویژه اگر مسوولیتی اجتماعی و سیاسی داشته باشند، زیر نظر دارند و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند. از این رو حتی یک تپقِ زبانی ساده، یک شادی پس از رای آوردن کاندیدای مورد علاقه، یک شوخی سرِ کلاس، یک پارگی کوچک لباس، یک حرف سست و غیرمعقول در سخنرانی، یک برخورد نادرست با مردم در کوچه و خیابان، یک مطلب کوتاه در توییتر و یک تصویر در پروفایل روحانیون از سوی آنان به سرعت تبدیل به سوژه ای فراگیر در شبکه های اجتماعی می‌شود.

✅3. تصویری که از روحانیت در شبکه های اجتماعی به این نسل عرضه می‌شود لزوما همواره درست و منطبق با حقیقت یا واقعیت نیست، در عین حال، این نسل در مواجهه با طلاب، هر جا احترام و تکریم و منطق و استدلال ببیند نوعا احترام می‌گذارد و همراهی نشان می‌دهد. به همین خاطر است که اهدای عضو یک طلبه، عذرخواهی یک امام جمعه، ساده زیستی یک روحانی مشهور، و مشارکت طلاب در کمک به سیل زدگان را تحسین می‌کند و اخبار آن را برای دیگر کاربران شبکه ها ارسال می‌کند. اما البته از سوی دیگر، از سخنان تند و نگاه بدبینانه برخی روحانیون به شدت آزرده می‌شود.

✅4. این نسل، نسبت به نسلِ قبلی مستمعان، عمدتا از سطح تحصیلات بالاتری برخوردار است و به مدد فضای مجازی به مجموعه ای بسیار وسیع از اطلاعات دسترسی دارد. از این رو، روحیه ای پرسش گر و انتقادی دارد، طالب گفت وگوهای دوطرفه با روحانیون و شنیدن پاسخ های عقلانی برای پرسش های خویش است.

🔻🔻بنابراین،‌ طلاب و روحانیون اگر در صدد مخاطب گیری از این نسل هستند باید:

✅1. بر گفتار و رفتار خود دقت بسیار داشته باشند،‌ و حتی اگر خودشان در فضای مجازی حضور ندارند، همواره خود را در معرض نظارت و ارزیابی این نسلِ گوشی به دست بدانند.

✅2. در فضای مجازی (و حقیقی) اخلاق اسلامی را در عمل به این نسل نشان دهند و «کُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِکُمْ»، به تعبیر امام صادق(ع)، باشند تا جامعه «الْوَرَعَ وَ الِاجْتِهَادَ وَ الصَّلَاةَ وَ الْخَيْرَ» را در عمل ببیند. این تبلیغ عملی است که مخاطب را به کار نیک دعوت می‌کند(کافی، ج 3/202).

✅3. از نگاه یک سر بدبینانه نسبت به شبکه های اجتماعی و کاربران آن بپرهیزند، و مواظب باشند که وقوع برخی رذایل اخلاقی در این فضا موجب نادیده گرفتن مزایای فراوان آن نشود.

✅4. با فعالیت های اخلاقی این نسل در فضای مجازی، از قبیل کمپین های دفاع از کشور، کمک به نیازمندان یا حفظ محیط زیست، همراه یا مشوق باشند، در عین حال خطاهای آنها را با ادب و احترام گوشزد کنند.

✅5. شبکه های اجتماعی را عضوی جدایی ناپذیر و ماندگار در دنیای امروز، و عاملی موثر بر تربیت اخلاقی و باورها و رفتارهای دینی جامعه بدانند، و آن را ابزاری قرار دهند برای ارتباط با نسل جوان، و رشد و تعالی اخلاقی آنها. برای این کار لازم است تراث ارزشمند دینی و اخلاقی اسلام را متناسب با نیازهای مخاطبان جدید بازخوانی و با ادبیات مناسب به این نسل عرضه نمایند.
🔻 وقتی حوزه به لسان این «قوم» سخن بگوید قطعا میزان تاثیر و نفوذ کلامش نیز بیشتر خواهد شد: «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ بِلِسانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ» (سوره ابراهیم، آیه4).

۳۰ شهریور ۱۳۹۹
بازنشر: ۲ آذر ۱۴۰۱
@harahmati