مناظرات رضوي، گفتمان گفت‌وگو و اخلاق

با توجه به نقش مهم ائمه در جهت دهي به شيوه زيست مسلمانان و تعامل آنها با پيروان اديان و مذاهب ديگر، يا حتي مخالفان دين، لازم است سلوک آنان در اين زمينه شناسايي و معرفي شود. اين مطلب از يک سو، و چهره بارز امام رضا(ع) در مناظره با ديگران از سوي ديگر، ما را ملزم مي‌کند که با بررسي سيره ايشان در مناظره و گفت‌وگو با ديگران، درس‌هاي لازم را در اين زمينه فراگيريم و به کار ببريم. اخلاق رضوي چون در درون گفتمان ديني جاي مي‌گيرد طبيعتا بهتر مي‌تواند در خدمت گفت‌وگو و تعامل اديان الاهي قرار گيرد چرا که عناصر مشترک فراواني بين اعضاي مختلف اين گفتمان هست؛ عناصري چون اعتقاد به وجود خداوند، احترام به کتب آسماني و پيامبران الاهي، مبارزه با ماديت، و تاکيد بر معنويت گرايي و لزوم و امکان زيست ديني در دنياي جديد.

مراجعه به آثاري که به گزارش گفت وگوهاي امام رضا(ع) پرداخته اند (از موارد قديمي تر طبرسي، 1381؛ و از آثار جديدتر موسوعه کلمات الامام الرضا، 1393: 1/527 - 606 ) نشان دهنده آن است که مناظرات آن حضرت از نظر تنوع ديني و مذهبي مخاطبان، و موضوعات و مباحث مطرح شده دايره اي وسيع را در بر مي‌گيرد. ايشان با فقها و متکلمان، اديبان و چهره‌هاي سياسي اعم از مسيحي، يهودي، مسلمان و حتي افراد بي دين احتجاج و مناظره داشته است. موضوعات بررسي شده نيز گستره اي وسيع از مسئله توحيد و نبوت گرفته تا اوصاف امام، نقد ديدگاه‌هاي مخالفان اسلام، مسئله روح، و معاد را در بر مي‌گيرد.

حسینعلی رحمتی