دین و چالش های اخلاقی عصر فناوری اطلاعات؛ سنخ شناسی و مواجهه

✍️گزارش یک نشست علمی

✅سیزدهمین نشست از مجموعه نشست های دین و چالش های روز با عنوان «دین و چالش های اخلاقی عصر فناوری اطلاعات؛ سنخ شناسی و مواجهه» از سوی پژوهشگاه قرآن و حدیث در روز چهارشنبه ۱۸ بهمن ۱۴۰۲ با ارائه حجت الاسلام دکتر حسینعلی رحمتی (عضو هیات علمی گروه اخلاق کاربردی پژوهشگاه قرآن و حدیث ) برگزار گردید.

🔸در ابتدای نشست دکتر رحمتی هدف بحث خود را تبیین توجه مبلغان دین و اخلاق به چالش های اخلاقی ناشی از فراگیر شدن فناوری اطلاعات و اخلاق و هوش مصنوعی در عصر حاضر، مشخص کردن ابعاد و اقسام این چالش ها، توضیح بایسته ها و نکات لازم الرعایه در مواجهه با این چالش ها بیان کرد و افراد و نهادهای مبلغ و مدافع دین و اخلاق، به ویژه روحانیون و حوزه های علمیه، و نهادهای حاکمیتی سیاستگذار در امر فضای مجازی را مهم ترین مخاطبان بحث حاضر دانست.

🔸ایشان با بیان اینکه بدون آگاهی از روش مواجهه با چالش ها، امکان شناخت درست آنها و پاسخگویی موثر به آنها فراهم نیست به ضرورت و اهمیت این بحث اشاره نمود. دکتر رحمتی در ادامه با تبیین این نکته که منظور از چالش از جهت نظری، مسائل و سوال های جدی اخلاقی و از جهت عملی، شرایط دشواری است که برای مرتبطان فضای مجازی به وجود می‌آید که تزاحم های اخلاقی نمونه ای از این چالش ها است و امروز که عصر فن آوری اطلاعات و هوش مصنوعی است، این چالش ها در همه عرصه های زندگی بشر، از جمله اخلاق جدی تر و متفاوت تر شده است.

🔸این مدرس اخلاق فناوری اطلاعات در ادامه با بیان این سوال که آیا چالش های اخلاقی متاثر از فن آوری اطلاعات مختص اخلاق اسلامی است یا خیر، بیان نمود که برخی از چالش ها متوجه اخلاق دینی است مانند: تضییع حق الله، و برخی مشترک بین اخلاق دینی و غیر دینی است مانند: قباحت زدایی از رذائل اخلاقی. بررسی این سنخ از چاش ها از سوی دین داران موجب می‌شود که راه گفت و گو با افرادی که دین دار نیستند باز شود.

🔸این پژوهشگر اخلاق فناوری اطلاعات، در ادامه در مورد چرایی و ضرورت شناسایی چالش ها به این موارد اشاره نمود: ۱.رفع موانع نظری و عملی حیات طیبه اخلاقی در فضای مجازی و استفاده از فناوری های جدید. ۲ .ایفای وظیفه اخلاقی، دینی، انسانی در تبلیغ دین نسبت به نسل حاضر و نسل های آینده، ۳. اثبات توانمندی دین در دنیای دیجیتالیزه شده امروز، ۴. تولید دانش و تقویت ادبیات اخلاق دینی.

🔸دکتر رحمتی در ادامه بیان کرد هنگامی که ما از چالش های اخلاقی مربوط به فضای مجازی و فن آوری اطلاعات صحبت می‌کنیم، به چند سنخ از این چالش ها برخورد می‌کنیم. چالش هایی که فضای مجازی به صورت مستقیم در شکل گیری آنها تاثیر دارد (مانند مسئولیت اخلاقی ربات ها) و چالش هایی که فضای مجازی به صورت غیر مستقیم در شکل گیری آنها تاثیر دارد (مانند تشدید میل به تجمل گرایی). سنخ دیگر از این چالش ها را می‌توان از جهت عرصه شکل گیری به دو دسته نظری و عملی تقسیم کرد.

🔸در پایان این نشست، چگونگی مواجهه افراد و نهادهای مبلغ دین واخلاق با چالش های مرتبط با فضای مجازی مورد بررسی قرار گرفت و در این راستا موارد زیر مورد تاکید قرار گرفت:
۱. اتخاذ رویکرد فعال و پرهیز از غفلت و تغافل نسبت به چالش های اخلاقی فضای مجازی،
۲. شناسایی و تحلیل ماهیت این چالش ها،
۳. شناخت زمینه ها و عوامل شکل گیری چالش ها،
۴. تحلیل دقیق و علمی مبانی چالش ها و یافتن پاسخ علمی یا راه حل عملی،
۵. ارایه یافته ها به جامعه هدف(مرتبطان با فضای مجازی، به ویژه نسل جوان و تحصیل کرده به صورت مستدل، مستند، با ادبیات مناسب، بهرهگیری از فرهنگ گفت و گو و احترام به انتخاب مخاطب.

👈🏿 اندکی اندیشه (https://eitaa.com/harahmati) ضرر ندارد