نشست علمی ضرورت و ظرافت های پاسخ گویی به سوالات اخلاقی نسل جدید درباره فضای مجازی

گزارش نشست علمی ضرورت و ظرافت های پاسخ گویی به سوالات اخلاقی نسل جدید درباره فضای مجازی

✅ این نشست با حضور حجت الاسلام دکتر حسینعلی رحمتی عضو هئیت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث به عنوان ارائه دهنده، و حجت الاسلام دکتر محمد هادی خالصی مقدم به عنوان دبیر علمی، با عنوان «ضرورت و ظرافت های پاسخ گویی به سوالات اخلاقی نسل جدید درباره فضای مجازی»، در تاریخ سه شنبه ۱۹ دی ماه ۱۴۰۲ در ساعت ۱۵:۳۰ در سالن جلسات مرکز ملی پاسخگویی سوالات دینی برگزار گردید.
در ابتدای این نشست آقای رحمتی هدف از بحث خود را آماده سازی و توانمند سازی پاسخگویان به سوالات اخلاقی فضای مجازی برای پاسخگویی مفید، موثر و اقناعی بیان نمود. نویسنده «کتاب تزاحم اخلاقی در شبکه های اجتماعی» خاطرنشان کرد یکی از شاخصه های #نسل_جدید پرسشگری و پاسخ طلبی است. این پرسش ها زوایای گوناگونی دارند و یک سنخ از این پرسش هایِ مرتبط با فضای مجازی، در ارتباط با اخلاق است.
✅ایشان برای تبیین ضرورت ها و بایسته های پاسخ به پرسش های اخلاقی نسل جدید درباره فضای مجازی به این موارد اشاره کرد: وظیفه ما در برخورد با این فضای غیر قابل انکار و عجین شده با زندگی انسان ها، این است که به این سوالات پاسخ دهیم تا بتوانیم به اخلاقی تر شدن فضای مجازی کمک کنیم. وی با بیان اینکه فضای مجازی دارای دو کارکرد مثبت و منفی و ناظر به فضائل و رذائل اخلاقی است و با تاکید بر این نکته که این فضا فضایی نیست که بتوان از زندگی امروزی انسان سلب و حذف شود، تاکید کرد که باید با تربیت اخلاقی مرتبطان با این فضا و تاکید بر وظایف اخلاقی آنها، آنها را به انجام فضائل اخلاقی و ترک رذائل اخلاقی ترغیب کنیم. ایشان با بیان اینکه ضرورت بعدی که باعث پاسخگویی ما به سوالات نسل جدید می‌شود ایفای وظیفه دینی #حوزه_های_علمیه به عنوان یک نهاد دینی و اخلاقی و تبلیغی است. ما باید با پاسخگویی به سوالات ایجاد شده درباره این فضا، در مقام عمل، از توانمندی دین و آموزه های اخلاقی دینی در دنیای امروز و عرصه فضای مجازی دفاع کنیم.
✅دکتر رحمتی در ادامه بیان کرد که پرسش های اخلاقی ناظر به فضای مجازی به دو قسمت نظری (فرا اخلاق) و عملی (اخلاق کاربردی) تقسیم می‌شوند. در قسمت نظری می‌توان بعنوان نمونه به این موارد اشاره کرد: «نسبت دین و اخلاق»، «نسبی گرایی اخلاقی »، «نقش فضای مجازی در قباحت زدایی از رذائل» و در قسمت پرسش های عملی میتوان از این نمونه ها نام برد: «رابطه با غیر همجنس از نظر اخلاقی»، «اصول اخلاقی برای تولید محتوا»، و «دور زدن فیلترینگ».
✅وی در ادامه به این نکته اشاره کرد که فردی که می‌خواهد پاسخگوی مرتبطان با فضای مجازی باشد باید چند شاخصه را داشته باشد و به چند نکته توجه کند:
🔹 با فضای مجازی و هوش مصنوعی آشنایی تئوریک و نظری داشته باشد.
🔹 در فضای مجازی حضور عملی داشته باشد.
🔹 با «اخلاق» بعنوان یک دانش آشنایی داشته باشد و به طور خاص با «اخلاق فناوری اطلاعات» به صورت تخصصی آشنا باشد و با توجه به بحث ضرورت که گفته شد، قطعا با اخلاق اسلامی هم آشنا باشد.
🔹 آشنایی قبلی با چالش ها و سوالات اخلاقی محتمل را داشته باشد و برای پاسخ به آنها کسب آمادگی کند.
🔹این محقق اخلاق فناوری اطلاعات در ادامه نشست به بحث #مخاطب_شناسی به عنوان یکی دیگر از بایسته های پاسخگویی به سوالات اخلاقی نسل جدید درباره فضای مجازی اشاره نمود. ایشان گفت شما به عنوان یک پاسخگو برای شناخت هرچه بهتر مخاطب تان باید به چند نکته دقت کنید:
۱. توجه به تحولات نسلی، به ویژه از منظر اخلاقی، با توجه به این نکته که #تحولات_نسلی فقط تفاوت زبانی نیست، تفاوت هنجاری و ارزشی هم هست.
۲. توجه به زیست جهان مخاطب که شامل بومیان (نسل جدید) و مهاجران (نسل قدیم) فضای مجازی می‌شود.
۳. دیدن موضوع از دیدگاه مخاطب (و توجه به این نکته که این نسل فضای مجازی را جزو زندگی روزانه خود میداند و چیزی جدای از زندگی نمیداند).
۴. توجه به ذهنیت ها و #پیشفرض های درست یا نادرست مخاطب نسبت به فضای مجازی، به دین، به اخلاق، و به مبلغان اخلاق دینی.
ایشان در پایان خاطر نشان کرد که توجه به این نکته باعث می‌شود که ما بتوانیم به پرسش های اخلاقی جامعه امروز ایران درباره مسائل فضای مجازی بهتر و جامع تر پاسخ بگوییم.
✅این نشست علمی با طرح پرسش های حضار جلسه و پاسخ های ارایه کننده بحث به پایان رسید.