زن، زنانگی، اخلاق، فضای مجازی: سوژه هایی برای تحقیق و تامل (۱)

قسمت نخست: فضای مجازی؛ زیست جهان هنجاری دختران امروز

✍️ حسینعلی رحمتی

🔻 1. فرارسیدن مناسبت های دینی از قبیل ایام فاطمیه که به نوعی با زن و زنانگی در ارتباط است بهانه و فرصت مناسبی را فراهم می‌کند که جایگاه زن در اسلام و مسائل مربوط به زنان از دید آموزه های دینی مورد کاوش قرار گیرد. مسوولیت این کار بیش و پیش از هر کس بر عهده روحانیون و حوزه های علمیه و بعد از آن بر دوش نهادهای فرهنگی و حاکمیتی است که به نوعی با مسائل زنان در ارتباط اند.

🔻2. چه برای تبیین جایگاه زن در اسلام و چه برای تبلیغ آن، اکتفا کردن به موضوعات و روش های پیشین کفایت نمی‌کند، و محققان و مبلغان دین چنانچه در انتخاب موضوعات پژوهشی یا روش های تبلیغی به تغییر و تحولاتی که در عرصه زیستی، معرفتی، فرهنگی و هنجاری جامعه امروز ایران، و به ویژه دختران نسل جدید، به وجود آمده توجه نکنند نباید انتظار داشته باشند که داشته ها، یافته ها و سخنان آنان مورد اقبال عمومی این نسل قرار گیرد.

🔻3. در این راستا، یکی از نکاتی که باید مورد توجه جدی قرار گیرد توجه به «عوامل» موثر بر تحولاتی است که در بالا به آن اشاره شد. یکی از مهم ترین و موثرترین این عوامل «فضای مجازی» و عرصه «فناوری اطلاعات و ارتباطات» است. این فضا برای دختران و زنان امروزی کارکردی دوگانه دارد: از یک سو بر روی «بینش، کُنش و منش» آنها تاثیر می‌گذارد، و از سوی دیگر همچون «آینه»ای است که این تاثیرات را نشان می‌دهد.

🔻4. فضای مجازی برای دختران نسل جدید صرفا «ابزار»ی برای ارتباط یا سرگرمی و وقت گذرانی نیست، بلکه، فراتر از آن، زیست جهانی است که در آن زندگی می‌کنند، می‌اندیشند و اندیشیده می‌شوند، شخصیت شان قوام می‌یابد، با دنیا(ها)ی جدیدی آشنا می‌شوند، ساحت هایی که در فضای فیزیکی به دلایل مختلف امکان تجربه اش را نداشته اند به زندگی می‌نشینند، زنانگی و جنسیت خود را مورد بازیابی و بازاندیشی قرار می‌دهند، در این زمینه صداهای متفاوت را می‌شنوند و با دیدگاه های سنتی (چه در سنت دینی چه سنت ملی) مقایسه می‌کنند، و براساس این سنجشگری ها گاه هویت جدیدی از زن و زنانگی را برای خود تعریف می‌کنند و بر اساس آن، زیست و زندگی جدیدی را برای خود طراحی می‌نمایند. نه آن دیدگاه ها و نه این انتخاب ها همگی لزوما درست و قابل دفاع نیست، ولی به هر حال کسانی که می‌خواهند دیدگاه اسلامی درباره زن و زنانگی را تبیین و تبلیغ، و از آن مهم تر، برایش سیاستگذاری و برنامه ریزی کنند، گریز و گزیری از این ندارند که با «فضای مجازی» به عنوان زیست جهان جدید دختران امروزی به طور علمی، دقیق، واقع بینانه و منصفانه آشنا شوند و با توجه به آن، دیدگاه اسلام را بیان کنند.

🔻5 از منظر نقش فضای مجازی و فناوری اطلاعات، تغییر و تحولاتی را که از آنها سخن به میان آمد از جهات مختلف می‌توان (و باید) بررسی کرد که یکی از آنها از پنجره «اخلاقی و ارزش شناختی» است. از این زاویه موضوعات و مسائل فراوانی قابل طرح است که چون بررسی همه آنها در یادداشت های کوتاه مقدور نیست، سعی خواهد شد در چند قسمت برخی از مهم ترین آنها به اجمال معرفی شود تا ان شاءالله نهادهای مسوول و / یا افراد علاقه مند به پژوهش در این عرصه را برای اندیشه ورزی جدی یاری رسان باشد.

24 آذر 1402

ادامه دارد...

👈🏿 اندکی اندیشه (https://eitaa.com/harahmati) ضرر ندارد